کاتاراکت یا آب مروارید مادرزادی  Congenital Cataracts

کاتاراکت یا آب مروارید مادرزادی به وجود هرگونه کدورت در عدسی به هنگام تولد می گوئیم. کاتاراکت مادرزادی می تواند شدت های مختلفی داشته باشد؛ کدورت های عدسی ممکن است پیشرونده نباشد و از نظر بینایی اهمیت نداشته باشد ویا در بعضی بیماران منجر به کاهش بینایی شدید شود. آب مروارید مادر زادی ممکن است یکطرفه یا دوطرفه باشد.

آب مروارید مادرزادی ممکن است یکطرفه یا دوطرفه باشد. این نوع آب مروارید ممکن است بدون بیماری سایر قسمت ها یا توام با بیماری های سیستمیک باشد. اغلب مواردی که با بیماری های های سیستمیک همراه هستند دوطرفه اند.

به طور کلی آب مروارید مادرزادی در یک سوم موارد توام با بیماری های عمومی، در یک سوم موارد ارثی و در یک سوم موارد با علت نامشخص است.

از هر 1000 تولد 4 مورد در هنگام تولد یا کمی بعد از آن آب مروارید مادرزادی تشخیص داده می شود. کاتاراکت مادرزادی در همه موارد نیاز به عمل جراحی ندارد؛ اما در اکثر موارد جراحی لازم است.

درآب مرواریدی که کدورت فقط در قسمت های محیطی عدسی باشد، به دلیل عدم کاهش بینایی مرکزی ممکن نیاز به عمل نداشته باشد. همچنین کاتاراکت های خیلی کوچک ممکن است قابل توجه نبوده و نیاز به جراحی نداشته باشند.

علل کاتاراکت (آب مروارید) مادرزادی

شایعترین علت کدورت عدسی یا آب مروارید در بزرگسالان کهولت است؛ اما در نوزادان آب مروارید به دلایل متعددی نظیر: بیماری های ارثی، عفونت، مشکلات متابولیک (سوخت و ساز)، دیابت، ضربه، التهاب یا واکنش های دارویی بوجود می آید.

به عنوان نمونه آنتی بیوتیک های گروه تتراسیکلین که برای درمان عفونت های زنان حامله استفاده می شود، می تواند باعث بروز آب مروارید در نوزادان شود.

همچنین اگر مادر در طی حاملگی مبتلا به عفونت هایی مثل سرخک یا سرخجه (شایع ترین علت آب مروارید ناشی از عفونت)، آبله مرغان، سیتومگالوویروس، تبخال ساده، زونا، فلج اطفال، انفلوانزا، ویروس اپشتاین بار، سفلیس و سیتومگالوویروس شود، ممکن است نوزاد مبتلا به کاتاراکت مادرزادی شود.

به دلایل مشابهی ممکن است کودکان در سنین بالاتری مبتلا به آب مروارید شوند. به هر حال حوادث منجر به ضربه به چشم علت 40 درصد موارد کاتاراکت در کودکان بزرگتر است. همچنین در یک سوم موارد آب موارید در کودکان در بدو تولد وجود دارد اما تشخیص داده نشده است.

در انواع ارثی و سایر انواع کاتاراکت ممکن است اختلالاتی در تشکیل پروتئین های ضروری برای حفظ شفافیت عدسی طبیعی چشم رخ دهد.

انواع کاتاراکت یا آب مروارید مادرزادی

• کاتاراکت پل قدامی

  کدورت با حدود کاملا مشخص و در قسمت جلویی عدسی قرار دارد و به نظر می رسد بیشتر به صورت ارثی است.این نوع از کاتاراکت معمولا به اندازه ای کوچک است که نیاز به عمل جراحی ندارد.

• کاتاراکت پل خلفی

  کدورت با حدود مشخص اما در قطب پشتی عدسی دیده می شود.

• کاتاراکت هسته ای یا نوکلئر

  کدورت در قسمت مرکزی عدسی دیده می شود و شایع هرین نوع کاتاراکت مادرزادی است.

• کاتاراکت نیلگون

  معمولا در هر دو چشم شیرخوار و به صورت نقاط آبی رنگ کوچک در عدسی دیده می شود. معمولا این نوع آب مروارید اختلال دید ایجاد نمی کند. ظاهرا این نوع کاتاراکت ارثی است.

آب مروارید مادرزادی و سایر اختلالات بینایی

در غیاب مداخله زودهنگام کاتاراکت مادرزادی منجر به تنبلی چشم یا آمبلیوپی می شود. متاقبا تنبلی چشم می تواند منجر به اختلالات دیگری نطیر نیستاگموس (لرزش چشم )، استرابیسم (انحراف چشم)و عدم توانایی حفظ مسیر بینایی بر روی اشیاء شود.

این مشکلات می تواند به طور جدی بر توانایی یادگیری، شخصیت و حتی ظاهر کودک و نهایتا همه ابعاد زندگی کودک تاثیر گذار باشد. به این دلایل و سایر دلایل لازم است چشم نوزاد پس از تولد و در فواصل زمانی منظم پس از تولد معاینه شود.

زمان مناسب عمل جراحی در آب مروارید مادرزادی

در مورد زمان عمل کاتاراکت مادرزادی اختلاف نظر های فاحشی وجود دارد؛ زیرا نگرانی هایی در مورد احتمال بروز عوارضی نظیر افزایش فشار داخل و گلوکوم ( آب سیاه) ثانویه وجود دارد. اگر به ساختمان های خروج مایع از چشم (شبکه ترابکولار) آسیب برسد، ممکن است باعث افزایش فشار داخل کره چشم شود. همچنین برای بیهوشی در اطفال کم سن و سال نیز نگرانی هایی وجود دارد.

کاتاراکت مادرزادی ممکن است پیشرفته و شیری رنگ باشد و اگر برداشته نشود، مانع تکامل طبیعی بینایی شود. از طرف دیگر، ممکن است برای حصول بینایی شفاف و تکامل بینایی، در اولین فرصت نیاز به عمل کاتاراکت باشد. بعضی از جراحان معتقدند که زمان مناسب برای مداخله و عمل جراحی آب مروارید مادرزادی قابل توجه در شیرخواران، حد فاصل سنین 6 هفتگی تا 3 ماهگی است.

اگر فرزندتان آب مروارید مادرزادی دارد، هر گونه نگرانی در مورد زمان عمل را با جراح بحث و مشورت کنید. پس از عمل آب مروارید، لازم است با گذاشتن لنز داخل چشمی، لنز تماسی یا عینک شماره چشم کودک اصلاح شود. بدون اصلاح بینایی، دید کودک ضعیف می ماند و بینایی تکامل پیدا نخواهد کرد.

در باره گذاشتن عدسی مصنوعی داخل چشمی در اطفال نیز اختلاف نظر وجود دارد. با رشد کودک و تغییر اندازه چشم و شماره چشم ممکن است نیاز به تعویض لنز داخل چشمی باشد. 

در بعضی بیماران پس از عمل برداشتن آب مروارید برای اصلاح دید، لنز تماسی روی قرنیه فیت می شود. همچنین علاوه بر گذاشتن لنز تماسی یا لنز داخل چشمی ممکن است برای تکمیل اصلاح عیب انکساری باقیمانده، نیاز به تجویز عینک باشد.

اگر برای اصلاح بینایی بعد از برداشتن کاتاراک مادرزادی، جراح لنز تماسی تجویز کند، برای سهولت مراقبت و نگهداری،از لنز تماسی "طولانی مدت" استفاده می شود. همچنین برای نگهداری و برداشت و گذاشتن لنز تماسی پزشک یا یکی از پرسنل به والدین آموزش های لازم را خواهند داد. اغلب در زمانی که شیرخوار خواب است لنز گذاشته یا برداشته می شود.