انسداد شريان مرکزى شبکيه Central Retinal Artery Occlussion (CRAO)
معمولاً بینایی بیمار در طی چند ثانيه و بدون درد از بين می رود. در مواردى ممکن است سابقه‌ی از بين رفتن گذراى بینایی در گذشته وجود داشته باشد (آماروزيس فوگاکس). در زمان اولين معانيه در ۹۰% بيماران حدت بینایی در حد درک نور تا شمارش انگشت است. در عرض چند ثانيه پس از انسداد شريان، نقص در مسير آوران رفلکس مردمک (یعنی اختلال در هدایت جریان عصبی) روى مى‌دهد و يک ساعت بعد علائمی در ته چشم (در معاینه شبکیه) قابل مشاهده است. در معاينه با افتالموسکوپ قسمت سطحى شبکيه به‌غير از ناحيه‌ی فووه‌ئولا (مرکز لکه زرد شبکیه) (که نقطه‌ی قرمز گيلاسى (Cherry - red spot) در آن مشهود است) رنگ پریده شده است. نقطه قرمز گيلاسى منطقه‌اى مى‌باشد که رنگدانه‌هاى مشيميه و اپى‌تليوم رنگدانه دار شبکيه توسط شبکيه بسيار نازکى پوشيده شده است. ۲۵% از چشم‌هاى مبتلا به CRAO داراى شریانچه های مژگانى - شبکيه‌اى (Cilioretinal artery) هستند که ناحيه‌ی ماکولا (لکه زرد شبکیه) را خونرسانی مى‌کند و تا حدودى حدت بینایی مرکزى را حفظ مى‌نمايند. کدورت شبکيه در عرض ۶-۴ هفته برطرف مى‌شود؛ ولى رنگ پريدگى ديسک (سر عصب بینایی) به‌عنوان يافته‌ی بالينى اصلى باقى مى‌ماند. در افراد مسن بايد آرتريت سلول ژانت را رد نمود. از علل CRAO مى‌توان آرتريواسکلروز (تصلب الشرائین) و آمبولى (وجود لخته خون در رگ) را ذکر نمود.
درمان انسداد شريان مرکزى شبکيه
در مطالعه بر روی میمون ها، ۹۰ دقيقه پس از انسداد کامل شريان مرکزى شبکيه، آسيب غير قابل برگشت ايجاد خواهد شد؛ بنابراين زمان اندکى براى شروع درمان وجود دارد. روش‌هاى درمانى که توصيه مى‌شوند عبارتند از:
- پاراسنتز اتاق قدامى (خارج کردن مقداری از زلالیه) که مى‌تواند با کاهش فشار داخل کره چشم موجب خونرسانی مجدد شبکيه شود. اين عمل به‌ويژه در موارد ناشى از آمبولى شريان مرکزی شبکیه ضرورت دارد.
- تزريق داخل وريدى استازولاميد به‌منظور کاهش فشار داخل کره چشم
- استنشاق مخلوط گازى اکسيژن - دى‌اکسيدکربن به‌منظور اتساع عروق شبکيه و افزايش اکسیژن رسانی به شبکیه
- تزریق مستقيم داروهای ترومبوليتيک (حل کننده لخته خون) به درون شريان افتالميک مى‌تواند سبب بهبودى بینایی شود. اين کار بايد ظرف ۸ ساعت از شروع انسداد انجام شود و نياز به مهارت راديولوژیست دارد.
- خطر سکته مغزى وجود دارد. ضد انعقادهاى سيستميک عموماً استفاده نمى‌شوند.
انسداد شاخه‌اى شريان شبکيه Branch Retinal Artery Occlusion (BRAO)
علایم بيمارى انسداد شاخه‌اى شريان شبکيه از دست دادن ناگهانى ميدان بینایی و در صورت گرفتارى مرکز لکه زرد شبکیه به‌صورت کاهش حدت بینایی خواهد بود. در معاینه شبکیه، علایم ادم شبکيه همراه با نقاط cotton -Wool مشاهده مى‌شود. در مقايسه با انسداد شريان مرکزى شبکيه، آمبولي علت شايع‌ترى براى ايجاد اين بيمارى مى‌باشد. از علل ديگر مى‌توان ميگرن، مصرف قرص‌هاى ضد حاملگی و واسکوليت (التهاب عروق) را ذکر نمود.