تیروئید و چشم

 بيماري تيروئيدی  چشم سبب تورم عضلات و بافتهاي نرم اطراف کره چشم مي شود كه باعث بیرون آمدن کره چشم از كاسه چشم و علائم مختلفي در چشم ميشود. درمان های مختلفی جهت محافظت از چشم در طول مراحل بيماري انجام می شود. اين درمانها شامل استفاده از قطره های اشک مصنوعي، داروها و در برخي موارد جراحي است. بيماري تيروئيدی چشم معمولا مربوط به اختلال عملكرد غده تيروئيد است.  اختلال عملکرد تیروئید نيز نياز به درمان دارد.

بيماري تيروئيدی چشم چيست؟ 

مشخصه اصلي بيماري تيروئيدی چشم  (TED) التهاب عضلات و بافتهاي چربي اطراف كره چشم در داخل حدقه (کاسه) چشم است.  علت تورم، التهاب اين بافتها است. داخل كاسه چشم فضاي محدودي وجود دارد؛ بنابراين با تورم بافتها، كره چشم به جلو رانده ميشود. اين مسئله سبب ميشود كه قرنيه  توسط پلكها  بطور کامل پوشانده نشود. به علت تورم و التهاب و نهایتا فیبروزه شدن عضلات، كره چشم نمي تواند به راحتي حركت كند. وقتي بيماري خيلي شدید باشد، عصب چشم  كه كره چشم را به مغز متصل مي كند ممكن است تحت فشار قرار گرفته و آسيب ببيند. ممکن است به دنبال یک دوره التهاب بافت های چشم  بیماری آرام شود 

بیماری تیروئیدی چشم TED گاهي با نامهاي ديگري از جمله افتالموپاتی تيروئيد (thyroid ophthalmopathy )، بيماري چشم ديستيروئيد، افتالموپاتی Graves يا بيماري Graves چشمي نيز ناميده ميشود.

تشخیص بيماري تيروئيدی چشم 

غده تيروئيد 

غده تيروئيد غده ای كوچك و پروانه اي شكل است كه در نزديكي بالاي ناي در جلوي گردن قرار دارد. تيروئيد نقش مهمي در كنترل میزان واكنشهاي شيميايي (متابوليسم) در بافتهای بدن ايفا مي نمايد. ممكن است فعاليت غده تيروئيد بيش از اندازه زياد يا كم شود.  اغلب علت آن بيماري خود ايمني است.

بيماري خود ايمني

سيستم ايمني در حالت طبيعي براي حمله به ميكروبها (باكتري ها، ويروسها و ديگر ميكروبها) پروتئين هاي كوچكي (آنتي بادي)  مي سازد. در افرادي كه بيماري خود ايمني دارند، سيستم ايمني آنتي بادي هايي بر علیه بافتهاي بدن  مي سازد. هنوز معلوم نيست كه چرا اين اتفاق مي افتد. در برخي افراد تمايل به ايجاد بيمار يهاي خود ايمني وجود دارد. در چنين افرادي، عاملی سبب تحريك سيستم ايمني براي حمله به بافتهاي خود بدن ميشود.

بيماري تيروئيدی چشم 

بيماري تيروئيدی چشم زماني اتفاق مي افتد كه آنتي بادي بدن به غده تيروئيد حمله مي كند. در برخي افراد، همين آنتي بادي ها نيز به بافتهاي اطراف چشم حمله مي نمايند كه سبب بیماری تیروئیدی چشم TED مي شود. هنوز دقيقا مشخص نيست كه چرا اين اتفاق در برخي از افراد مي افتد و در برخي ديگر نمی افتد. بنابراين، بیماری تیروئیدی چشم TED يك بيماري خود ايمني است كه بيشتر در رابطه با پركاري غده تيروئيد اتفاق مي افتد. گاها، بیماری تیروئیدی چشم TED  زماني اتفاق مي افتد كه عملكرد غده تيروئيد به نظر طبيعي مي آيد. با اين وجود، افرادي كه در زمان ابتلا به بیماری تیروئیدی چشم TED ظاهرا غده تيروئيد با عملكرد طبيعي دارند، در گذشته عملكرد تيروئيد غیر طبيعي داشته يا عملكرد تيروئيد در آينده در آنها مختل خواهد شد.

چه افرادی به بيماري تيروئیدی چشم مبتلا ميشوند؟

اين بيماري بسيار نادر است. از هر 100000 نفر 16 زن و 3 مرد در سال مبتلا ميشوند. اغلب اين افراد با پركاري غده تيروئيد مشكل داشته و بيماري خود ايمني دارند. بیماری تیروئیدی چشم اغلب در افراد ميان سال اتفاق مي افتد. برخي افراد ژنهايي را حمل مي كنند كه احتمال گرفتن بیماری تیروئیدی چشم را بيشتر مي كند. احتمال وقوع اين بيماري در افراد سیگاری بيشتر است.

علائم بيماري تیروئیدی چشم

علائمي كه در نتيجه التهاب محتویات کاسه چشم و جلو رانده شدن كره چشم به وجود مي آيند عبارتند از:

• 0-چون قرنيه به خوبي توسط پلكها پوشيده يا چرب و روان نميشود؛ ممكن است چشم ها قرمز شده و دچار خارش شوند.
• 0-اگر غده اشك (lacrimal gland) درگیر شود، ممكن است خشکی چشم بروز کند.
• 0-ممكن است چشمها خيلي برجسته و خیره شوند.
• 0-اگر عضلات چشم گرفتار شوند، ممكن است دوبيني داشته باشید.
• 0-زماني كه بيماري پيشرفته باشد، ديد تار شده و ممكن است رنگها وضوح كافي نداشته باشند.

هميشه هر دو چشم به يك اندازه درگیر نمیشوند.

 ممكن است به خاطر اختلال در عملكرد تيروئيد علائم ديگري غير از علائم چشمي نيز داشته باشيد.

تشخیص بيماري تيروئيدی چشم 

با معاينه مي توان به وجود بيماري تیروئید پي برد.

آزمايشات خون در بیماری تیروتیدی چشم

 براي  تایید تشخيص ممكن است نياز به آزمايش خون باشد. اين آزمايش با اندازه گيري پيام آوران شيميايي (هورمونها) در جريان خونتان مي توانند بگويند كه نحوه عملكرد غده تيروئيد شما چگونه است. اين آزمايشها، تستهاي عملكرد تيروئيد (TFTs) ناميده ميشوند. براي اندازه گيري آنتي باديها در خون نياز به آزمايش های تخصصي تر است.

اسكن ها در بیماری تیروتیدی چشم 

گاها براي  اينكه ببینیم غده تيروئيد تا چه حد فعال است اسكن هاي تيروئيد انجام ميشود. پزشك برای پی بردن به درگیری بافت های داخل حدقه چشم سی تی اسکن یا ام آر آی انجام می دهد.

سایر بررسیها در بیماری تیروتیدی چشم 

لازم است چشم پزشك شما را تحت معاینه کامل چشم پزشکی قرار دهد  که شامل بررسي ميزان ديد، دید رنگ و میدان بینایی ميشود. همچنين حرکات چشم ها ارزیابی می شود. این معاینات باید بصورت دوره ای تکرار شود.

درمان بيماري تیروئیدی چشم

در بسیاری موارد، اين بيماري خود به خود بهبود مي يابد. اگر درمان نشود، التهاب به تدريج و خود به خود از بين مي رود. اما، علائم ايجاد شده در نتيجه التهاب (مثل برآمده شدن چشم) باقي مي ماند چون برخي از بافتها كه بیرون زده اند، هميشه نمي توانند به شكل اوليه خود باز گردند. هدف درمان عمدتا محدود كردن آسيب وارده در طول دوره التهاب است. همچنين درمان براي كساني كه بافتهاي آنها قادر به بازگشتن به شكل اوليه خود بعد از رفع التهاب نيستند، نیز لازم است.  مشكلات چشم بوسیله چشم پزشك و مشكلات تيروئيد متخصص غدد تحت درمان قرار گرفته و كنترل ميشود.

داروهای مصرفی در بیماری تیروتیدی چشم 

• 0-در مراحل ابتدایی بيماري و تا زمانی كه بيماري خفيف باقي بماند، اشك مصنوعي و نرم کننده كافي خواهند بود.
• 0-با پيشرفت بيماري، به داروهاي مهار كننده ايمني نياز خواهيد داشت. اين داروها، سيستم ايمني كه مولد آنتي بادي هاي غيرطبيعي است را تعديل مي كنند.
• 0-داروهاي مهار كننده ايمني كه معمولا استفاده ميشوند عبارتند از: استروئيدهايي مثل پردنیزولون. ممكن است براي جلوگیری از عوارض آن داروهای دیگری تجویز شود؛ مثلا تجویز امپرازول که اين دارو از لايه داخلي معده محافظت مي نمايد.
• 0-اگر بيماريتان بسيار شديد باشد ممکن است کوتون تزریقی تجویز شود.

درمان جراحي در بیماری تیروتیدی چشم 

• 0-از هر 100 نفر مبتلا به بیماری تیروئیدی چشم  5 نفر  آن قدر بيماريشان شدید است كه عصب بينايي تحت فشار قرار گيرد. اين  فشار سبب آسيب دائمي به چشم ميشود. در اين صورت، پزشك تصميم مي گيرد كه عمل جراحي برداشتن  فشار روی عصب بینایی را انجام دهد. در اين اقدام فضايي در داخل كره چشم براي بافتهاي ملتهب ايجاد ميشوند تا بتوانند جابجا شوند و فشار از روي عصب بینایی برداشته شود.
• 0-گاها جراحي بر روي ماهيچه هاي بزرگ شده يا پلكها بايد انجام شود تا همه چيز با جاي اول خود باز گردانده شود.
• 0-اگر بعد از رفع التهاب در بافتهاي كش آمده مشكلي بود كه نياز به اصلاح با جراحي داشت، اول در كره چشم، سپس بر روي عضلات چشم  و بعد پلكها جراحي انجام ميشود.

سایر درمانها در بیماری تیروتیدی چشم 

اگر دوبيني (diplopia) داشته باشید، ممكن است عینک منشوری تجویز شود یا پس از آرام شدن التهاب عمل انحراف چشم انجام شود. ممكن است در مواردی از راديوتراپي (درمان با کمک مواد راديواكتيو) استفاده شود. هدف كاهش التهاب در چشم است. از اين شيوه در كنار درمانهاي ديگر استفاده ميشود.

به علاوه، متخصص غدد، هر گونه اختلال در عملكرد تيروئيد را درمان می کند. اين كار معمولا با تجویز قرص انجام ميشود اما همچنين ممکن است تجویز ید راديواكتيو يا جراحي غده تيروئيد نیز لازم باشد.

توصیه به بیماران تیروتیدی چشم

توصیه می شود موارد زیر را رعایت کنید:

• 0-کشیدن سيگار باعث وخیم تر شدن بیماری می شود. لذا توصیه می شود آنرا ترک کنید.
• 0-در هنگام خواب سر تان را بالاتر بگذارید؛ با این کار ورم بافت های اطراف چشم کمتر می شود.
• 0-ممكن است در نور زياد احساس ناراحتي نمائيد. از عينك آفتابي استفاده کنید.
• 0-اگر دو بيني داريد رانندگی نکنید.

 عوارض بیماری تیروئیدی چشم 

 اکثر بیماران عوارض دائمي ندارند. با اين وجود، در برخي افراد عوارضي وجود دارد مخصوصا در آنهايي كه درمان به تاخير افتاده يا بیماری تیروئیدی چشم شدید باشد. احتمال وجود عوارض همچنين در افراد پير، سيگاري و ديابتي ها بيشتر است. عوارض احتمالي عبارتند از:

عوارض حاصل از بيماري

• 0-آسيب قرنيه
• 0-دوبيني دائمي
• 0-آسيب عصب چشم
• 0-ظاهر نامناسب

عوارض حاصل از درمان در بیماران تیروئیدی چشم

عوارض جانبي حاصل از داروهاي مهار كننده ايمني.

عوارض حاصل از جراحي:

• 0-دوبيني جديد
• 0-از دست دادن بينايي

پیش آگهی بیماری تیروئیدی چشم 

اين بيماري خود به خود بهبود می یابد.  التهاب گاها تا سالها طول مي كشد (اغلب تا 2 سال). با اين وجود، در اکثر بیماران، بيماري خفيف بوده و فقط نياز به قطره های اشک مصنوعی و معاینات دوره ای دارد. در كساني كه بيماري شديد تر است، پیش آگهی به اين بستگي دارد كه بيماري تا چه حد زود شناسايي شده و درمان تا چه حد جدي گرفته شده باشد.