معاینات چشم پزشکی

معاینه کامل چشم پزشکی مراحل متعددی دارد بطوریکه معاینه کامل حدود یک ساعت وقت می گیرد. بسته به شرایط بیمار ممکن است تمام تست ها یا قسمتی از آن ها ضروری است. این معاینات شامل مراحل زیر است:  

تست حدت بینایی

این تست وضوح و شدت بینایی را اندازه گیری می کند. معمولا برای اندازه گیری دید دور از چارت پروژکتور و برای اندازی گیری دید نزدیک از کارتی که در فاصله مطالعه در دست می گیریم، استفاده می کنیم.

تست کور رنگی

این تست برای ارزیابی قدرت تشخیص رنگها و در ابتدای معاینه انجام می شود. این تست علاوه بر تشخیص کور رنگی ارثی، به پزشک کمک می کند تا یک سری از بیماری های اکتسابی را نیز کشف کند.

تست بررسی انحراف چشم

ابتدا پزشک از معاینه شونده می خواهد که به نقطه خاصی مثلا یکی از حروف چارت بینایی نگاه کند. با گرفتن مانعی در مسیر بینایی یک چشم، اگر چشم ها انحراف نداشته باشند، چشم دیگر هیچ حرکتی نخواهد کرد. اگر چشم فرد معاینه شونده دچار استرابیسم (انحراف چشم)باشند، چشمی که باز است حرکت کرده و در مسیر مستقیم قرار میگیرد. سپس این تست برای چشم مقابل تکرار می شود. این تست هم برای فاصله دور و هم فاصله نزدیک انجام می شود. در واقع این تست ساده ترین روش ارزیابی هماهنگی حرکات دو چشم است. با این تست انحراف و تنبلی چشم ها قابل ارزیابی است.   

در این تست میزان و نحوه حرکات کره چشمتان ارزیابی می شود. در حالیکه شیئی را در فاصله حدود 40 سانتی متری جلوی چشم شما می گیریم، از شما می خواهیم که در جهات مختلف شیئ را دنبال کنید. در این تست حرکات آهسته("pursuits") و سریع ("saccades") چشم ها ارزیابی می شود. اختلالات حرکتی چشم ها ممکن است باعت خستگی چشم ها، دوبینی و ناراحتی به هنگام مطالعه و کامپیوتر شود.  

دید سه بعدی یا درک عمق Stereopsis (Depth Perception) Test

دید سه بعدی به معنی درک عمق و درک سه بعدی بودن اجسام است. برای انجام این تست شما یک عینک سه بعدی به چشم می زنید. سپس کارت های به شما نشان داده می شود و از شما می خواهیم که بگوئید از چهار دایره ای که روی کارت است، کدامیک برجسته تر و به شما نزدیک تر است. اگر شما به درستی بتوانید پاسخ صحیح را بدهید، درک عمق خوبی دارید.

رتینوسکوپی

با این تست شماره چشمتان تخمین زده می شود. برای انجام این تست نور اتاق را کم می کنیم و از معاینه شونده می خواهیم که به فاصله دور مثلا یکی از حروف بزرگ E چارت بینایی نگاه کنید. در حالیکه شما به حرف E نگاه می کنید، چشم پزشک نور ضعیفی را به داخل چشمتان می تاباند و با تعویض لنزهایی که در جلوی چشم شما قرار می دهد شماره چشمتان را تخمین می زند. با این تست شماره عینک شما مشخص خواهد شد. این تست بخصوص در اطفال و بیمارانیکه همکاری خوبی با پزشک ندارند، مفید است.

انکسار سنجی Refraction

با این تست چشم پزشک شماره دقیق چشم شما را تعیین می کند. با قرار دادن دستگاهی به نام فوروپتر در جلوی چشم و تعویض عدسی های آن از شما می پرسند که با کدام عدسی بهتر می بینید و بهترین عدسی اصلاحی را به عنوان شماره عینکتان انتخاب می کنیم. ممکن است این کار را با گذاشتن فریم عینک آزمایشی Trial Frame و تعویض عدسی تا زمان رسیدن به بهترین بینایی انجام دهیم. با انکسار سنجی میزان و نوع عیوب انکساری شامل نزدیک بینی، دور بینی، آستیگماتیسم و پیر چشمی مشخص خواهد شد.

اتوریفرکتومتر Autorefractors

با کمک این دستگاه چشم پزشک به صورت اتوماتیک شماره چشم (میزان عیب انکساری) چشمتان را اندازه گیری می کند. در واقع با کمک این دستگاه کاری شبیه انکسار سنجی دستی انجام می دهیم؛ یعنی قدرت لنز عینک برای تمرکز تصویر روی پرده شبکیه تعیین می شود. این دستگاه بخصوص در مواردیکه بیمار کودک است یا با پزشک همکاری خوبی ندارد مفید است. دستگاه های اتوریفرکتومتر جدید خیلی دقیق هستند و باعث صرفه جویی در وقت می شوند. فقط چند ثانیه زمان کافی است تا میزان عیب انکساری شما مشخص شود و عینکتان تجویز شود.

معاینه با دستگاه اسلیت Slit Lamp Exam

به کمک دستگاه اسلیت لامپ که یک میکروسکوپ دو چشمی است، چشم پزشک می تواند با بزرگنمایی ساختمان چشم را معاینه کند. چشم پزشک از شما درخواست می کند که چانه و پیشانی خود را در محل مناسب دستگاه قرار دهید و به این طریق قسمت های قدامی چشم یعنی پلک ها، قرنیه، ملتحمه، عنبیه و عدسی چشم را بررسی می کند. ممکن است چشم پزشک با کمک لنز خاصی با این دستگاه قسمت های خلفی چشم نظیر عصب بینایی و شبکیه را معاینه کند. بیماریها و ناراحتی های چشمی متنوعی مثل آب مروارید، دژنراسیون ماکولا (لکه زرد شبکیه)، و گرفتاری شبکیه ناشی از دیابت با این روش قابل تشخیص است.

تست های تشخیصی گلوکوم (آب سیاه) The Glaucoma Test

تست ارزیابی گلوکوم با اندازه گیری فشار داخل کره چشم شروع می شود. معمولا با روش غیر تماسی یا دستگاه فوت کننده هوا Air – Puff به صورت اتوماتیک فشار چشم ثبت می شود. در صورت نیاز با دستگاه تونومتر استاندارد گلدمن فشار چشم کنترل مجدد می شود. در روش تونومتری غیر تماسی یا ایر پاف، پزشک یا دستیار آموش دیده از شما می خواهد که چانه و پیشانی خود را در محل مناسب روی دستگاه قرار دهید. در حالیکه به داخل دستگاه نگاه می کنید، مقداری هوا از دستگاه خارج شده و به طرف چشم شما می آید. مقاومت قرنیه در برابر هوا به طور اتوماتیک اندازه گیری و بر روی مانیتور دستگاه نمایش داده می شود. این تست درد ناک نیست و کار آسانی است و تونومتر (فشار سنج) با چشم شما تماس پیدا نخواهد کرد. اگر فشار چشمتان بالا باشد، در خطر ابتلا به بیماری آب سیاه هستید. نوع دیگر تونومتر بر روی دستگاه اسلیت لامپ نصب شده و تونومتر تماسی نامیده می شود. برای انجام این تست ابتدا چشم پزشک در چشم شما قطره چشمی بی حس کننده می ریزد تا چشمتان بی حس شود و اشکتان را با کاغذ آغشته به فلورسئین رنگ می کند. با تاثیر قطره شما در چشمتان احساس سنگینی و کرختی می کنید. پزشک از شما می خواهد که پیشانی و چانه تان را روی دستگاه اسلیت گذاشته و مستقیم به روبرو نگاه کنید. با حرکت اسلیت سر دستگاه تونومتر با سطح قرنیه تماس پیدا کرده و آنرا مسطح می کند. مقاومت قرنیه در مقابل تغییر شکل ارزیابی شده و با انتقال به دستگاه تونومتر، فشار داخل کره چشم اندازه گیری می شود. مانند روش غیر تماسی این روش نیز نیز دردناک نیست. متاسفانه بیماری گلوکوم تا زمانیکه قسمت اعظم بینایی آسیب می بیند، علامتی ندارد. لذا بررسی فشار چشم در معاینات چشم پزشکی می تواند در مراحل اولیه،بیماری را تشخیص دهد. به همین دلیل معاینات دوره ای چشم پزشکی بخصوص در افراد بالای چهل سال و در افرادی که سابقه خانوادگی گوکوم دارند، ضروری است.

معاینه ته چشم پس از باز کردن مردمک Pupil Dilation

برای بهتر دیدن ساختمانهای داخلی چشم ممکن است چشم پزشک داخل چشمتان قطره های گشاد کننده مردمک بریزد. این قطره ها معمولا 20 تا 30 دقیقه بعد مردمک را گشادمی کنند. پس از باز شدن مردمک به دلیل اینکه نور بیشتری وارد چشمتان می شود به نو حساس تر می شوید و بینائیتان تار می شود.این تغییرات چند ساعت بعد به حالت نرمال برمی گردد. پس از باز شدن مردمک چشم پزشک با استفاده از وسایل مختلفی ته چشمتان را معاینه می کند. برای کاهش اذین نور بهتر است موقع برگشتن به منزل ازعینک آفتابی استفاده کنید.معانیه چشم با مردمک باز برای پی بردن به بسیاری از بیماریها ضروری است.  

فیلم نحوه معاینه شبکیه فیلم عکسبرداری از شبکیه چشم