خورشید گرفتگی (کسوف) و چشم

چگونه موقع تماشای خورشید گرفتگی یا کسوف از چشمتان محافظت کنید؟

آیا خورشید گرفتگی یا کسوف (خورشید گرفتگی eclipse) پارسال را تماشا کردید؟ آیا از چشمتان مراقبت لازم را انجام دادید؟ اگر مطمئن نیستید در این مقاله به شما خواهم گفت که چگونه موقع تماشای کسوف از چشمتان مراقبت کنید.

 خورشید گرفتگی یا کسوف چیست؟

چه عاملی باعث کسوف می شود؟ کسوف زمانی اتفاق می افتد که ماه مستقیماً یا تقریباً مستقیم بین خورشید و زمین قرار گیرد؛ در نتیجه برای مدتی باعث محو شدن قسمت اعظم خورشید (کسوف ناقص) و یا محو کامل آن (کسوف کامل) می شود.

کسوف سال 96 شمسی کی اتفاق افتاد؟

1- خورشید گرفتگی کامل

دوشنبه 30 مرداد ، غیرقابل رویت در ایران بود. این گرفتگی در بخشی از اقیانوس آرام ، ایالات متحده آمریکا و بخشی از اقیانوس اطلس شمالی به صورت کلی و در منتهی الیه شرق روسیه ، قسمتی از اقیانوس آرام ، آمریکای شمالی و بخش های شمالی آمریکای جنوبی و قسمتی از اقیانوس اطلس ، بریتانیا و قسمتی از شمال غرب اروپا و قسمتی از غرب آفریقا به صورت جزیی قابل رویت بود.

2- خورشید گرفتگی جزیی

پنجشنبه 26 بهمن ، نیز در ایران غیر قابل رویت بود . این گرفتگی در بخش هایی از جنوب آمریکای جنوبی و جنوبگان به صورت جزیی قابل مشاهده بود.

کسوف های سال 97 شمسی کی اتفاق افتاد؟

１- خورشید گرفتگی جزیی

جمعه ۲۲ تیر، در ایران غیر قابل است. این گرفتگی در بخش های کوچکی از جنوب استرالیا، نیوزلند و جنوبگان به صورت جزیی قابل مشاهده است.

۲- خورشید گرفتگی جزیی

شنبه ۲۰ مرداد، غیر قابل رویت در ایران است. این گرفتگی در بخش کوچکی از شمال شرق کانادا، بخشی از شمال اروپا و بخش های میانی و شمالی آسیای شرقی به صورت جزیی قابل مشاهده است.

۳- خورشیدگرفتگی جزیی

یک شنبه ۳۱ دی، غیر قابل رویت در ایران است. این گرفتگی در بخش هایی از شرق و شمال شرق آسیا، شمال اقیانوس آرام و بخش کوچکی از آلاسکا به صورت جزیی قابل مشاهده است.

کسوف های سال 98 شمسی کی اتفاق افتاد؟

11 تیر ماه سال 1398

در این تاریخ به مدت زمان 4 دقیقه و 32 ثانیه در اقیانوس آرام خورشید گرفتگی کامل اتفاق افتاد. این خورشید گرفتگی در بیشترین حالت خود حدود 200 کیلومتر را پوشش داد و در نتیجه ساکنین شیلی، شهر بوئنوس آیرس و سن‌خوان در آرژانتین قادر به مشاهده این خورشید گرفتگی کامل بودند.

خورشید گرفتگی نیمه نیز در شمال نیکاراگوئه مشاهده شد.    

عینک های کسوف: بهترین راه حفاظت از چشم ها

عینک های آفتابی کسوف فیلترهای ارزان قیمت با فریم های مقوایی هستند که برای حفاظت شبکیه چشم در برابر تماشای کسوف طراحی شده ه اند. خیره شدن به کسوف (یا به نور خورشید در هر زمانی) می تواند منجر به سوختن لکه زرد شبکیه شود که به آن رتینوپاتی سولار (خورشیدی) یا ماکولوپاتی خورشیدی می گوئیم و می تواند باعث از بین رفتن دائمی دید شود. بنابراین حفاظت کامل چشم ها به هنگام کسوف ارزش ویژه ای دارد.

در زمان تماشای کسوف، "عینک های کسوف مجاز" حفاظت کافی در برابر قسمت مضر اشعه نور خورشید یعنی اشعه ماوراء بنفش ایجاد می کنند.

سایر روش های مشاهده ایمن کسوف

اگر امکان تهیه عینک های کسوف با اساندارد بین المللی را قبل از کسوف ندارید، می توانید از تکنیکی موسوم به "تابش سوراخ سنجاقی" (pinhole projection) بهره بگیرید. گرچه این روشِ تماشایِ غیرمستقیم خورشید، هیجان تماشای مستقیم کسوف از ورای عینک کسوف را ندارد؛ اما این روش می تواند از چشمتان در برابر اثرات مضر نور خورشید محافظت کند.

برای ایجاد این تکنیک انگشتان دو دستتان را کاملا باز و صاف کرده و روی هم به شکل مشبک قرار دهید. در حالیکه پشت به خورشید ایستاده اید، به سایه دستتان روی زمین نگاه کنید. فاصله بین انگشتانتان در حالت مشبک ایجاد تصاویر کوچکی بر روی زمین کرده که در کسوف جزئی خورشید را به صورت هلالی بازتاب می کند.

روش دیگر این است که در زمان کسوف ناقص سایه درخت برگدار را روی زمین ببینیم. در این حالت شما می توانید هلال خورشید را که به صورت نقطه چین از لابلای برگها تابیده شده است را روی زمین ببینید.

شما احتمالا در باره جعبه غلات اطلاعاتی داشته باشید و می توان از آن اینجا استفاده کنید. روش دیگر استفاده از سوراخ بسیار کوچک pinhole method این است که با نوک خودکار سوراخ ریزی را بر رروی تکه ای کاغذ یا مقوا ایجاد کنید. در حالیکه خورشید پشت سرتان قرار دارد، کاغذ یا مقوار را طوری نگه دارید که نور خورشید از آن عبور کرده و روی زمین یا دیوار روبروی شما بیفتد.

برای اطلاع از سایر روش های ایمن تماشای کسوف بدون استفاده از عینک های کسوف، می توانید به سایت انجمن نجوم آمریکا مراجعه کنید.

به خاطر داشته باشید که هرگز با چشم غیر مسلح یا با وسایل دست ساز غیراساندارد مستقیماً به کسوف نگاه نکنید. همچنین از دوربین عکاسی، دوربین دید دور یا تلسکوپ برای تماشای کسوف استفاده نکنید؛ مگر اینکه این وسایل به فیلترهای خاصی که برای ثبت کسوف طراحی شده اند، مجهز شده باشند.

حتی زمانیکه ازعینک کسوف یا سایر وسایل دستی تماشای کسوف استفاده می کنید، از دوربین عکاسی، دوربین دید دور یا تلسکوپ برای تماشای کسوف استفاده نکنید؛ زیرا نور متمرکز خورشد ممکن است به فیلترها آسیب رسانده و پس از عبور از آن وارد چشم شده و باعث آسیب جدی چشم ها و حتی کوری شود.

اگر در خانه هستید و دسترسی دارید می توانید به صورت زنده از تلویزیون ناسا کسوف و سایر رویدادهای مهم فلکی را ببینید. در زمان خورشید گرفتگی عینک های آفتابی نمی توانند از چشمتان محافظت کافی داشته باشند.

عینک های آفتابی کافی نیستند

عینک های آفتابی معمولی، عینک های پلاریزه و عینک های فوتوکرومیک قادر به محافظت کافی برای تماشای خورشید در زمان کسوف نیستند.

گرچه این شیشه ها قادر به حفاظت صد در صدی اشعه ماوراء بنفش در طی شرایط معمول هستند، فیلترهای مخصوص شیشه های عینک کسوف هزاران برابر تیره تر از عینک های آفتابی معمول هستند. این فیلترهای خورشیدی خیلی بهتر قادر به حفاظت چشم ها از نور شدید قابل رویت خورشید هستند که اگر مستقیم به خورشید نگاه کنیم این نور می تواند آسیب شدید به شبکیه چشم رسانده و یا حتی باعث کوری شود.

کسوف یا خورشید گرفتگی های بعدی کی رخ می دهد؟

24 آذر ماه سال 1399

در این تاریخ خورشید گرفتگی کاملی به مدت 2 دقیقه و 10 ثانیه در اقیانوس آرام جنوبی و قسمت جنوب اقیانوس آتلانتیک صورت خواهد گرفت. بعضی از شهرهای شیلی و آرژانتین شاهد این خورشید گرفتگی کامل خواهند بود.

اهالی بند رسیف در شمال برزیل، و قسمت‌های شمالی اکوادور نیز این خورشید گرفتگی را به صورت نیمه مشاهده خواهند کرد.

13 آذر ماه سال 1400

در این تاریخ نیز به مدت 1 دقیقه و 54 ثانیه شاهد خورشید گرفتگی کامل در بعضی از قسمت‌های قطب جنوب، و جنوب اقیانوس آتلانتیک خواهیم بود.

بعضی از شهرهای آفریقای جنوبی، ملبورن، قسمت‌های جنوبی نیوزلند و مجمع الجزایر فالکلند در جنوب اقیانوس اطلس نیز قادر به مشاهده خورشید گرفتگی نیمه هستند.

31 فروردین ماه سال 1402

در این روز به مدت 1 دقیقه و 16 ثانیه خورشید گرفتگی کاملی در جزایر اکسموث و جزیره بارو در قسمت غربی استرالیا، قسمت‌های شرقیِ تیمور شرقی، جمهوری غرب پاپوآ و اندونزی صورت خواهد گرفت.

ساکنین تایوان، قسمت‌های جنوبی ژاپن و قسمت‌های شمالی نیوزلند نیز قادر به مشاهده خورشید گرفتگی نیمه خواهند بود.

20 فروردین ماه سال 1403

در این تاریخ یک خورشید گرفتگی کامل به مدت 4 دقیقه و 28 ثانیه در بیشتر مناطق آمریکای شمالی صورت خواهد گرفت.

شهرهای سن‌آنتونیو و دالاس، لیتل راک در آرکانزاس، ایندیاناپولیس، دیتون، کلولند و اوهایو، شهر Erie در پنسیلوانیا، مناطق بوفالو و راکستر در نیویورک، مونت‌پلیر در ورمونت و کاریبو در ایالت مین از قسمت‌هایی هستند که این خورشید گرفتگی کامل را تجربه خواهند کرد.

ساکنین شهرهای سنت توماس و کینگ‌استون در اونتاریو، مونترال و فردریکتون در نیوبرانزویک کانادا نیز از مناطق هستند که خورشید گرفتگی کامل را می‌توانند مشاهده کنند.

اهالی گرینلند، تمامی ساکنین نروژ و قسمت‌های جنوبی پاناما نیز قادر به مشاهده خورشید گرفتگی نیمه هستند.

21 مرداد ماه سال 1405

در این تاریخ خورشید گرفتگی کاملی به مدت 2 دقیقه و 18 ثانیه را شاهد خواهیم بود. این خورشید گرفتگی را ساکنین قسمت‌های شمالی روسیه، نواحی شمالی گرینلند، شهر رکیاویک پایتخت ایسلند، شهر لاکرونیا، لئون و والادولید در اسپانیا، گوادالاهارا ساراگوزا و پالما مشاهده خواهند کرد.

در این تاریخ شاهد خورشید گرفتگی نیمه نیز در قسمت‌هایی از ایالت ویرجینیا خواهیم بود.

11 مرداد ماه سال 1406

در این تاریخ یک خورشید گرفتگی کامل به مدت زمان 6 دقیقه و 23 ثانیه را در شهر تنجه در شمال مراکش، مالایا در اسپانیا، قسمت‌های واقع در تنگه جبل‌ الطارق، شهرهای سفاقص و گافساکسار در تونس، بندر اوران در الجزایر، شهر بنغازی در لیبی، واحه سیبا در مصر، شهر مکه، صنعا و شهر بوساسو در سومالی شاهد خواهیم بود.

خورشید گرفتگی نیمه‌ای نیز در این تاریخ در قسمت‌های شمالی ایسلند، نروژ، سوئد و فنلاند صورت می‌گیرد.

1 مرداد ماه سال 1407

در این تاریخ خورشید گرفتگی کامل به مدت 5 دقیقه و 11 ثانیه در پارک ملی دریسدل ریور و دنون‌پرت رنج، کانانورا، سند‌اور، تنانت گریک، پنانت‌هیلز، کنتربری و سیدنی که همگی این نواحی در استرالیا واقع است قابل مشاهده خواهد بود.

قسمت‌هایی از نیوزلند نیز قادر به مشاهده این خورشید گرفتگی کامل خواهند بود. ساکنین میانمار هم می‌توانند خورشید گرفتگی نیمه‌ای را در محل سکونت خود مشاهده کنند.

4 آذر ماه سال 1409

در این تاریخ یک خورشید گرفتگی کامل به مدت زمان 3 دقیقه و 44 ثانیه در بیشتر مناطق آفریقا نظیر شهر ویندهوک پایتخت نامیبیا، بوتسوانا، بندر دوربان، شهرهای واقع در کشور آفریقای جنوبی و استرالیا صورت خواهد گرفت.

23 آبان ماه سال 1410

قسمت‌های واقع در اقیانوس آرام شمالی در این تاریخ شاهد خورشید گرفتگی کامل به مدل 1 دقیقه و 8 ثانیه خواهند بود. این خورشید گرفتگی به عنوان خورشید گرفتگی دوگانه به حساب می‌آید و ترکیبی از کسوف کامل و حلقوی است.