پتوز یا افتادگی پلک Ptosis
پتوز پلک چیست؟
پتوز یعنی افتادگی پلک فوقانی که ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد. افتادگی پلک ممکن است خفف ، متوسط و یا شدید باشد. پایین افتادن پلک، باعث پوشاندن قسمتی از مردمک و پوشاندن قسمت فوقانی میدان بینایی و خستگی چشم ها می شود. برای باز شدن مسیر بینایی فرد ابرو و پیشانی خود را بالا داده و در موارد شدید برای دیدن سر خود را به بالا و عقب گرفته و یا با انگشت چشم خود را باز نگه می دارد. موارد خفیف فقط از نظر زیبایی اهمیت دارند.
علل پتوز چیست؟
پتوز مادرزادی (که از بدو تولد وجود دارد) ناشی از نقص تکامل عضله بالا برنده پلک فوقانی است. در بزرگسالان عمدتا علت پتوز نازکی و ضعف عضله بالا برنده پلک فوقانی است. سایر علل پتوز عبارتند از: پیری، استفاده از لنز تماسی، ضربه و آسیب پلک و ندرتا تومر، اختلالات عصبی نطیر فلج یا ضعف عضلات (میوپاتی) .
آیا پتوز می تواند با سایر بیماری های چشمی همراه باشد؟
کودکانی که مبتلا به پتوز مادرزادی هستند، مکن است دچار آمبلیوپی (تنبلی چشم)، استرابیسم (انحراف چشم) یا عیوب انکساری (نزدیک بینی، دور بینی و آستیگماتیسم) باشند. بنابراین همه کودکانی که دچار پتوز هستند باید توسط چشم پزشک معاینه شوند.
آمادگی قبل از عمل
چشم پزشک تاریخچه پزشکی، عدم تقارن اجزاء صورت، محل قرار گیری ابروها، محل خط طبیعی پلک فوقانی، میزان افتادگی پلک، اندازه شکاف پلکی و قدرت عضله بالا برنده و سایر پارامترها را بررسی می کند. از وضعت چشم ها و چهره فرد عکس گرفته می شود. چشم و پلکها معاینه کامل چشم پزشکی می شوند و در صورت لزوم میدان بینایی ثبت می شود. بسته به وضعیت چشم و پلکها مناسبترین درمان به شما پیشنهاد خواهد شد.
فواید عمل پتوز چیست؟
- جلوگیری از آمبلیوپی (تنبلی چشم) و استرابیسم ( انحراف چشم)
- افزایش قسمت فوقانی میدان بینایی و کیفیت دید
- بهبود ظاهر فرد و افزایش اعتماد به نفس
- برگرداندن پلک به محل طبیعی خود
- برگرداندن زیبایی طبیعی به فرد
عمل جراحی پتوز چگونه انجام می شود؟
عمل پتوز در بزرگسالان معمولا تحت بی حسی موضعی انجام می شود. پس از ریختن قطره بی حسی در چشم و شستشوی چشم با محلول ضد عفونی کننده (بتادین) مقدار کمی داروی بی حسی (گزیلوکایین) زیر پوست پلک بالا تزریق می شود تا این ناحیه بی حس شود. برش کوچکی روی خط طبیعی پوست پلک فوقانی داده می شود و عضله بالا برنده پلک را پیدا و پس از تنظیم محل پلک، آنرا کوتاهتر می کنیم تا پلک بالاتر کشیده شود و سپس پوست با بخیه های ظریف بسته می شود. بیمار پس از عمل از بیمارستان مرخص می شود. این عمل در اطفال تحت بی هوشی عمومی انجام می شود. در اطفال تصمیم گیری برای انجام عمل بر اساس شدت پتوز و قدرت عضله بالابرنده پلک است. اگر پتوز شدید نباشد، عمل تا سنین 3 الی 5 سالگی یعنی قبل از دبستان به تعویق می افتد. بهر حال اگر افتادگی پلک باعث انسداد مسیر بینایی شود، در سنین پایین تر حتی 3 هفتگی نیز قابل انجام است. اگر قدرت عضله بالابرنده پلک خیلی کم باشد، به جای کوتاه کردن عضله بالابرنده پلک، با کمک نخ یا بافت های خاصی پلک به ابرو آویزان می شود.
دستورات پس از عمل
محل برش عمل به مدت 24 تا 48 ساعت با چسب مخصوصی پانسمان می شود. معمولا پلک بالا به مدت 7 الی 10 روز متورم است. زخم باید تمیز و خشک و بدون ترشح باشد. دستورات لازم در مورد نحوه تمیز کردن زخم و استفاده از پمادها به شما داده خواهد شد. معمولا 2 تا 3 هفته از پمادها استفاده می شود.
عمل پتوز چه خطرات و عوارضی دارد؟
- کبودی و تورم پلکها
- احتمال بسیار کم عفونت
- احتمال اصلاح بیش از حد معمول (پلک بالاتر قرار گیرد) یا اصلاح کمتر از حد معمول (پلک پایین تر قرار گیرد) که نیاز به عمل مجدد باشد.
- عدم توانایی در بستن کامل پلکها که می تواند موقتی یا دائمی باشد. این حالت نیاز به استفاده از قطره و پماد نرم کننده دارد. اگر این وضعیت دائمی باشد و برای بینایی خطری داشته باشد، لازم است پلک مجددا به محل قبلی برگردانده شود.
- در بعضی موارد در صورت تمایل پلک مقابل به افتادن، ممکن است بعد از عمل در پلک مقابل پتوز ظاهر شود.
فیلم "افتادگی پلک یا پتوز" Ptosis Video