انواع روش های پیوند قرنیه

به طور کلی روش های پیوند قرنیه به دو گروه تقسیم می شوند. پیوند تمام ضخامت (نفوذی) و پیوند لایه ای. در تکنیک اول، قسمت مرکزی قرنیه بیمار به صورت تمام ضخامت تعویض می شود و در تکنیک دوم، فقط لایه ای از قرنیه که دچار بیماری است با قسمت مشابه از قرنیه دهنده تعویض می شود. تکنیک نفوذی (ضخامت کامل)، نتیجه اپتیکی بهتری دارد در حالیکه در تکنیک پیوند لایه ای عوارض و احتمال رد پیوند کمتر است. پیوند لایه ای از نظر انجام عمل برای جراح وقت گیرتر و مشکل تر است.  علی رغم مشکل تر بودن تکنیک عمل، به علت عوارض کمتر و دوره بهبودی کوتاه تر، امروزه جراحان قرنیه تمایل بیشتری به انجام پیوند لایه ای دارند.

عمل جراحی پیوند قرنیه تمام ضخامت

در این روش همه لایه های قرنیه بیمار در قسمت مرکزی به قطر حدود 8 میلیمتر با ضخامت کامل برداشته شده و با قرنیه دهنده جایگزین می شود. عمل جراحی می تواند تحت بی حسی موضعی یا بی هوشی عمومی انجام شود. اگر عمل با بی حسی موضعی انجام شود، بیمار در طی عمل بیدار  است؛ اما احساس درد و نارحتی نخواهد داشت و پس از عمل مرخص خواهد شد.

عمل پیوند تمام ضخامت قرنیه چگونه انجام میشود؟

عمل به کمک میکروسکوپ جراحی انجام می شود و حدود یک ساعت به طول می انجامد. ابتدا جراح به کمک تیغ مدور مخصوصی به نام ترفاین قسمت مرکزی قرنیه بیمار را برمی دارد  و با استفاده از ترفاین دیگر (معمولا  با قطر۲۵/. میلی متر بزرگتر) قرنیه دهنده ( چشمی که پس از فوت فرد جدا شده و توسط بانک چشم آزمایشات لازم روی آن انجام شده) )را جدا و آماده پیوند می کند. قرنیه جدید ( قرنیه پیوندی)  روی چشم گیرنده درست در محل قرنیه برداشته شده، قرار گرفته  و با نخ بسیار ظریف  غیر قابل جذب بخیه می شود. از آنجایی که ترمیم زخم در ناحیه پیوند قرنیه نیاز به زمان طولانی دارد؛ باید تا زمان  جوش خوردن کامل زخم ( معمولا چند ماه)، بخیه ها در محل خود باقی بمانند. در پایان عمل چشم پانسمان می شود. اگر در هنگام عمل پيوند قرنيه، بيماري آب مرواريد وجود داشته باشد، همزمان عمل اب مرواريد انجام شده و لنز داخل چشمي نيز جايگذاري مي گردد.

فیلم جراحی پیوند تمام ضخامت قرنیه Penetrating Keratoplasty Video

 عمل جراحی پیوند لایه ای قرنیه 

در مواردیکه فقط لایه خاصی از قرنیه بیماری داشته باشد، همان لایه با بافت قرنیه طبیعی جایگزین می شود. عمل جراحی می تواند تحت بی حسی موضعی یا بی هوشی عمومی انجام شود. عمل جراحی پیوند قرنیه لایه ای در هر کدام از لایه های قدامی یا خلفی قرنیه قابل انجام است.

ممکن است فقط لایه های قدامی قرنیه (مثلا در بیماری قوز قرنیه) اشکال داشته باشند که فقط همان لایه را با لایه های مشابه از قرنیه دهنده تعویض می کنیم . به این عمل پیوند لایه ای قدامی یا پیوند لایه ای قدامی عمیق (Deep Anterior Lamellar keratoplasty (DALK می گوئیم.

در مواردیکه فقط لایه سلولهای اندوتلیال قرنیه (عمقی ترین لایه) بیماری داشته باشد، همان لایه با بافت قرنیه طبیعی جایگزین می شود. مثلا در دیستروفی فوکس، می توان به جای پیوند تمام ضخامت قرنیه (پیوند نفوذی یا PK یا Penetrating Keratoplasty)، پیوند لایه ای عمقی اندوتلیال(DSAEK) Descemet stripping endothelial keratoplasty    یا (Deep Lamellar Endothelial Keratoplasty (DLEK انجام داد که در این روش های جراحی فقط سلولهای اندوتلیوم جایگزین شده و لایه های سطحی تر دست نخورده باقی می ماند. این روش جراحی، قابلیت موفقیت بهتر و عوارض بالقوه کمتری نسبت به پیوند تمام ضخامت، در درمان دیستروفی فوکس دارد.

عمل پیوند لایه ای قدامی قرنیه 

عمل به کمک میکروسکوپ جراحی انجام می شود و حدود یک ساعت به طول می انجامد. ابتدا جراح به کمک تیغ مدور مخصوصی به نام ترفاین قسمت مرکزی قرنیه بیمار را به صورت نیمه ضخامت برش می دهد. بسته به تکنیک جراح و با استفاده از ترفاین دیگر (معمولا  با قطر۲۵/. میلی متر بزرگتر) قرنیه دهنده ( چشمی که پس از فوت فرد جدا شده و توسط بانک چشم آزمایشات لازم روی آن انجام شده) برش داده می شود.  لایه های قدامی قرنیه بیمار به کمک هوا، ژل و یا وسایل جراحی خاصی از قسمت های عمقی به صورت لایه ای جدا می شود.  می توان برای جدا کردن لایه های قدامی قرنیه بیمار از لیزر فمتو سکند استفاده کرد که دقت عمل را بالا می برد. قرنیه جدید ( قرنیه پیوندی)  پس از جدا کردن لایه های عمقی آن یعنی لایه غشاء دسمه و سلولهای اندوتلیوم بر روی چشم گیرنده درست در محل قرنیه برداشته شده، قرار گرفته  و با نخ بسیار ظریف  غیر قابل جذب بخیه می شود. از آنجایی که ترمیم زخم در ناحیه پیوند قرنیه نیاز به زمان طولانی دارد؛ باید تا زمان  جوش خوردن کامل زخم ( معمولا چند ماه)، بخیه ها در محل خود باقی بمانند. در پایان عمل چشم با کمک لنزهای بانداژ،  پانسمان می شود.

انیمیشن پیوند لایه ای قدامی قرنیه    (Deep Anterior Lamellar keratoplasty Animation (DALK

فیلم پیوند لایه ای قدامی قرنیه (Deep Anterior Lamellar keratoplasty Video (DALK 

عمل پیوند لایه ای خلفی قرنیه 

اگر سلولهای عمقی ترین لایه قرنیه (سلولهای آندوتلیال) از بین رفته باشند، قرنیه دچار ورم شده و در نتیجه بینایی کاهش می یابد. این سلولها با داشتن پمپی فعال وظیفه تخلیه مایع اضافی از لایه های قرنیه را دارند. در این روش لایه سلولهای اندوتلیال به همراه غشاء پایه آنها یعنی غشاء دسمه و یا در بعضی تکنیک ها به همراه لایه نازکی از ضخامت بستر قرنیه (استرما) با بافت جایگرین از چشم دهنده تعویض می شود. بسته به این که کدام یک از لایه ها تعویض شوند، این تکنیک ها نام گذاری مختلفی دارد.

در سالهای اخیر روش پیشرفته تری از این نوع پیوند به نام کراتوپلاستی اندوتلیال با  برداشتن دسمه به کمک لیزر فمتوسکند  (FS-DSEk) یا  femtosecond laser-assisted Descemet stripping endothelial keratoplasty نتایج تشویق کننده ای در درمان بیماری هی سلولهای اندوتلیال قرنیه داشته است.

در تکنیک پیوند لایه ای عوارض و احتمال رد پیوند کمتر است؛ گر چه این تکنیک از نظر انجام برای جراح وقت گیرتر و مشکل تر است. علی رغم مشکل تر بودن تکنیک عمل، امروزه جراحان قرنیه برای کاهش عوارض و کاهش احتمال رد پیوند تمایل بیشتری به انجام پیوند لایه ای دارند.

فیلم پیوند قرنیه لایه ای خلفی (DSAEK) Descemet stripping endothelial keratoplasty Video