توکسوپلاسموز چشمي Ocular toxoplasmosis

 توكسوپلاسموز يك عفونت مشترك بين انسان و حيوان در جهان است. عامل بيماري يك انگل داخل سلولي بنام  توكسوپلاسما گندي است . ميزبان طبيعي آن گربه هاي اهلي و وحشي مي باشند. منابع عفونت در انسان عبارتند از: اووسيت‌هاى موجود در خاک يا گرد و غبار، برادى‌زوئيت (اشکال انکيسته انگل) موجود در گوشت يا تاکى‌زوئيت (شکل پروليفراتيو یا تکثیری) منتقله از طريق جفت به جنین.

 در شكل مادرزادي عامل بيماري از طريق جفت از مادر به جنين منتقل ميشود.عفونت اكتسابي در اثر خوردن تخم هاي انگلي است كه گربه دفع ميكند و يا از طريق خوردن گوشت آلوده صورت ميگيرد. بيماري از فردي به فرد ديگر نميتواند منتقل شود مگر از مادر به جنين ودر موارد بسيار استثنائي از طريق انتقال خون و يا پيوند اعضا. پس به همسر ويا فرزند منتقل نمي شود.

توكسوپلاسموزيس چشمی معمولا مادر زادی است.  ممکن است هردو چشم درگیر شوند ولی توكسوپلاسموزيس از یک چشم به چشم دیگر منتقل نمي شود .  توکسوپلاسموز چشمى در اکثر موارد در تعقيب عفونت‌هاى مادرزادى در دومين ده‌سال عمر بروز مى‌کند. اين شکل از بيمارى بندرت در مبتلايان به توکسوپلاسموز حاد اکتسابى ديده مى‌شود. ضايعه‌هاى توکسوپلاسموز چشمى بيشتر به بخش خلفى چشم محدود مى‌شود. اول شبکيه و سپس مشيميهٔ زير آن دچار ضايعه مى‌گردد. براساس آزمايش‌هاى تجربى که روى حيوان‌هاى آزمايشگاهى انجام گرفته، ضايعه‌هاى توکسوپلاسموز چشمى را به دو دسته تقسيم مى‌کنند: يکى از ضايعه‌هاى ناشى از پاره‌شدن کيست انگل و ديگرى ضايعه‌هاى مربوط به انهدام سلولى به‌علت اثر مستقيم تاکى‌زوئيت‌ها  تظاهرات ناشى از پاره‌شدن کيست انگل به‌طور ناگهانى بروز مى‌کند و با التهاب شديد همراه بوده و به کانون‌هائى در شبکيه محدود مى‌گردند، ولى تظاهرهاى ناشى از تخريب سلول‌ها به‌وسيله شکل فعال انگل به مرور در طى مدتى به‌نسبت طولانى خود را نشان مى‌دهند. ضايعه‌هاى داخل چشم ممکن است باعث توقف رشد چشم و ميکروفتالمى در نوزادان گردد. انحراف چشم نوزادان ممکن است مربوط به ضايعه‌هاى ناشى از توکسوپلاسما باشد.

توکسوپلاسموز چشمى مادرزادى ممکن است در بدو تولد تظاهرى نداشته باشد، ولى در دوران کودکى يا نوجوانى تنها بصورت کوريورتينيت تظاهر کند. در اين بيماران هيچ‌گونه شواهدى دال بر وجود عفونت سيستميک ديده نمى‌شود. کوريوتينيت حاد را مى‌توان به‌کمک افتالموسکپ در يک يا چند نقطه مشاهده کرد. ضايعه‌هاى شبکيه تکرارشونده است و روى ديد چشم اثر مى‌گذارد. عيار پادتن در اين بيماران به‌طور معمول ثابت و پائين است. 

 علائم و نشانه‌های توکسوپلاسموز چشمی

بيماران توکسوپلاسموز چشمى با سابقهٔ مشاهدهٔ ذرات شناور و تارى ديد به پزشک مراجعه مى‌کنند. در موارد شديد ممکن است درد و فوتوفوبى (اذیت نور) نيز وجود داشته باشد ضايعات چشمى به‌صورت رتينوکوروئيديت (التهاب شبکیه و مشیمیه) موضعى به رنگ سفيد هستند. اغلب ضايعات فعال در مجاورت اسکارهاى (جوشگاه های) بهبود يافتهٔ شبکيه، ديده مى‌شوند ادم سيستوئيد ماکولا (ورم لکه زرد شبکیه) ممکن است رخ دهد. در عفونت‌هاى شدید ايريد و سيکليت (التهاب عنبیه و جسم مژگانی) رخ مى‌دهد و ممکن است فشار داخل چشم افزايش يابد.

يافته‌هاى آزمايشگاهى توکسوپلاسموز چشمی   

تست سرولوژيک مثبت به‌همراه علائم بالينى تشخيص محسوب مى‌شود.

درمان توکسوپلاسموز چشمی

ضايعات کوچک در حاشيهٔ شبکيه که با التهاب شديد زجاجیه همراه نباشد، نیاز به درمان ندارد. عفونت‌هاى شديد يا خلفى را بايد به مدت ۴ تا ۶ هفته پيريمتامين و ترى‌سولفاپيريميدين (به‌همراه فولينيک اسيد) جهت جلوگيرى از تضعيف مغز استخوان درمان نمود. حين درمان هر هفته بايد شمارش کامل خون انجام شود. روش ديگر درمان مصرف کليندامايسين به‌همراه ترى‌سولفاپيريميدين است. نئوواسکولاريزاسيون ساب رتينال را مى‌توان با فوتوکوآگولاسيون ليزرى درمان نمود.  لکه های سیاه به علت کدورت های داخل زجاجیه  است . كدورت ناحيه زجاجيه چشم اگر شديد باشد، با عمل جراحي كه اصطلاحا به آن ويتركتومي مي گويند، قابل درمان است. در هر بار که بیماری درمان می شود، چون عامل بیماری نابود نمی شود بلکه فقط مهار می شود، ممکن است مجددا عود کند.