تاثیر حاملگي یا بارداری بر چشم و سیستم بینایی  Pregnancy & Eye      

چه اکنون باردار هستید و چه قصد بارداری دارید، مهم است که تغییراتی که در دوران بارداری تجربه خواهید کرد را درک کنید. برخی از تغییرات فیزیکی واضح و برخی دیگر کمتر به چشم می آیند. یکی از مواردی که بیشتر مادران آینده آن را در نظر نمی گیرند، تأثیر بارداری بر بینایی فرد است. برای آرامش خاطر در دوران بارداری، این مقاله توضیح می دهد که چگونه (و چرا) بارداری می تواند بینایی شما را تغییر دهد.
آغاز حاملگی باعث ایجاد انبوه تغییرات هورمونی می شود. غالب ترین هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) است که از چهار مولکول مستقل تشکیل شده است. این ماده در تمام دوران بارداری وجود دارد و باعث تولید پروژسترون می شود و در حفظ رحم، جفت و احتمالاً در رشد جنین نقش دارد. در سه ماهه اول، پروژسترون سلامت رحم را تقویت می کند و به سیستم ایمنی بدن شما کمک می کند تخمک بارور شده را تحمل کند.
هورمون های اکسی توسین ، پرولاکتین ، ریلکسین و استروژن نیز به مقدار زیاد تولید می شوند - بیشتر آنها در طول بارداری افزایش می یابد. تغییرات هورمونی در بارداری برای حفظ بارداری سالم، آماده سازی بدن برای تولد و حمایت از کودک ضروری هستند. با این حال، وجود هورمون های بسیار زیاد می تواند تاثیرات  ناخوشایندی بر بدن شما بگذارد.

برخی از عوارض جانبی بسیاری از هورمون ها شامل علائم شایع بارداری مانند تهوع صبحگاهی، بیزاری از غذا یا بو، سوزش معده و احتباس آب است. پوست صورت شما به دلیل تغییرات هورمونی می تواند ظاهری لک دار به خود بگیرد که گاهی ماسک بارداری نیز نامیده می شود. سایر شرایط شایع سلامتی شامل اضطراب، افسردگی و فشار خون است. همچنین ممکن است دچار نوساناتی در بینایی خود شوید.

به علت تجمع مایعات، افزایش حجم خون، نوسانات هورمونی و سایر تغیرات فیزیکی که طی حاملگی رخ می دهد؛ ممکن است تغیراتی در چشم ها نیز اتفاق افتد. معمولا این تغییرات گذراست و پس از زایمان و پایان شیر دهی برطرف می شود. تغییرات بینایی خفیف است و نیاز به تعویض عینک نیست. عمل لیزیک طی حاملگی و شیردهی ممنوع است.

در طي حاملگي، به علت تأثيرات هورموني جفت، تغييرات فيزيولوژي متعددي در بدن اتفاق مي افتد( مواد غذائي و اکسيژن از طريق جفت از مادر به جنين منتقل مي شود.). اين هورمونهاي جفتي بر روي اکثر ارگان هاي بدن من جمله چشم اثر مي گذارند. در طي اين مطلب ابتدا به تغييرات فيزيولوژيک (طبيعي) و سپس به تغييرات پاتولوژيک(غيرطبيعي) خواهم پرداخت و در پايان بحث در مورد داروهاي چشمي اثر گذار بر جنين (چه از طريق شيردهي و چه از طريق جفت) صحبت خواهم کرد.  

تغييرات فيزيولوژيک در بارداری

1. در طي حاملگي فشار طبيعي داخل چشم (فشار مايع داخل چشم) ممکن است بدليل تفييرات هورموني و تغييرات گردش خون اندکي کاهش يابد. اين وضعيت مي تواند در بيماري که گلوکوم (آب سياه) دارد مزيتي محسوب شود.
2. بعلت احتباس مايع در بافت هاي چشمي، (بخصوص در طي سه ماهه آخر حاملگي ) حس قرنيه چشم مادر به ميزان قابل توجهي کاهش مي يابد. اين وضع مي تواند در فردي که از لنز تماسي استفاده مي کند، باعث بروز مشکلاتي شود و باعث آسيب قرنيه بيش از حد نرمال شده و منجر به قرمزي مزمن چشم، تحريک چشم و عدم تحمل لنز تماسي شود.
3. بعلت تمايل به احتباس مايع در بافت هاي چشمي، نمره عينکتان ممکن است کم يا زياد شود. قابل ذکر است که اين تغيرات موقتي بوده و طي ماههاي آخر حاملگي و حد اقل شش هفته اول پس از زايمان نياز به معاينه مجدد چشم و تعويض عینک نداريد.

 تأثيرات پاتولوژيک در بارداری

 دیابت و حاملگی

بيماران ديابتي بايد حد اقل سالي يک بار توسط چشم پزشک معاينه شوند و از آن جائيکه در زنان حامله بدليل اثر هورمون هاي مترشحه از جفت در طي حاملگي، بيماري هاي چشمي ناشي از ديابت وخيم تر مي شود، معاينات چشم پزشکي به دفعات بيشتري لازم است. در طي حاملگي، مراحل ابتدايي رتينوپاتي ديابتي معمولا پيشرفتي ندارد اما مراحل پيشرفته رتينوپاتي ديابتي ( بخصوص نوع پروليفراتيو) تمايل به پيشرفت دارد.

بنابراين بسيار مهم است که خانمهايي که دچار ديابت پيشرفته هستند، قبل از تصميم گيري براي ازدواج و حاملگي از وضعيت چشم ها و بينائي خود مطلع شوند؛ لذا قبل از هر گونه تصميمي، معاينه و مشاوره توسط چشم پزشک الزامي است. تغييرات چشمي پيشرفته ديابتي يا رتينوپاتي پروليفراتيو، بايد قبل از تصميم به حاملگي درمان شود. 

انعقاد خون و حاملگی

در حاملگي انعقاد پذيري خون افزايش مي يابد؛ اين بدان معني است که خون شما براحتي در برابر تغييرات خاصي در ترکيب اجزا خون تمايل به لخته شدن دارد. بنابراين حائز اهميت است که خانمهاي حامله، فعاليت نسبي و تحرک داشته باشند تا جريان خون در بعضي از نواحي بدن کند نشود و در نتيجه از لخته شدن خون در رگهاي مغزي ( که مي تواند منجر به ايجاد نقائصي در ميدان بينائي و ساير عوارض وخيم مغزي شود)، جلوگيري گردد. 

فشارخون و حاملگی

در بعضي از زنان حامله بخصوص در طي سه ماهه اول و دوم فشار خون سيستميک خيلي بالا مي رود که به آن اصطلاحا پره-اکلامپسي يا مسموميت حاملگي مي گوئيم. اين مسئله باعث بروز رتينوپاتي ناشي از فشار خون توأم با خونريزي داخل پرده شبکيه چشم مي شود که در صورت عدم درمان مي تواند منجر به کاهش بينائي ماندگار شود. 

ملانوم بدخیم و حاملگی

"ملانوم بدخيم" يکي از انواع سرطانهاي رنگدانه دار پوستي است که تمايل دارد در طي حاملگي مهاجم تر باشد. اين نوع سرطان همچنين مي تواند در داخل چشم رشد کند و تحت تأثير هورمونهاي حاملگي رشد آن تسريع مي شود. 

تومر هیپوفیز و حاملگی

انواع خاصي از تومورهاي غده هيپوفيز ممکن است طي حاملگي رشد ناگهاني داشته باشند و براي اولين بار خود را نشان دهند؛ و به علت فشار بر راهها و عصب بينائي باعث بروز سردرد، کاهش بينائي و نقاط کور در ميدان بينائي شوند. 

چه انتظاری طی حاملگی داشته باشیم؟

به علت نوسانات هورمونی ممکن است خشکی چشم بروز کند.در مورد ایمنی استفاده از قطره های اشک مصنوعی و سایرداروهای مورد استفاده در حاملگی با چشم پزشکتان مشورت کنید.اگر خشکی چشم ایجاد شود، استفاده از لنز های تماسی راحت نیست.مصرف غذاهای سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 نطیر ماهی سالمون، دانه های کتان و گردوممکن است به بهبود خشکی چشم و سلامت عمومیتان کمک کند. اگر بینائتان خیلی تار شد، ممکن است ناشی از افزایش فشار خون و یا دیابت حاملگی باشد و لازم است بلافاصله به چشم پزشکتان مراجعه کنید. 

در چه مواردی تغییرات بینایی طی بارداری مهم است؟

اگرچه اکثر تغییرات بینایی در دوران بارداری خفیف و موقتی است، تاری گاه به گاه و حساسیت به نور نیز می تواند نشانه های دو بیماری بسیار خطرناک باشد: پره اکلامپسی ناشی از فشار خون بالا و دیابت حاملگی. پره اکلامپسی عارضه ای است که می تواند تقریباً در هفته بیستم بارداری هنگامی که مادر دچار فشار خون می شود، ایجاد شود. حتی افزایش کمی فشار خون می تواند نشانه ای از پره اکلامپسی باشد که می تواند به سرعت ایجاد شود و شما و کودک شما را به خطر بیندازد. از دست دادن بینایی، حساسیت به نور، تاری دید و جرقه های نورانی می تواند علائم مربوط به بینایی در فشار خون بالا باشد.
دیابت بارداری نوعی دیابت موقتی است که می تواند به عروق خونی شبکیه آسیب برساند. تاری دید ممکن است نشانه ای از دیابت بارداری باشد و با پیشرفت بارداری خطر دیابت بارداری افزایش یابد. همیشه اگر بینایی شما در دوران بارداری تار شد، با پزشک خود تماس بگیرید.
حتی اگر تغییرات بینایی شما کم باشد، به پزشک اطلاع دهید. سلامتی شما و کودک شما مهم است و با بررسی تمام علائم غیرمعمول می تواند از ابتدا تا انتها بارداری سالمی داشته باشید.  

داروهاي چشمي موثر بر جنين و شيرخوار   

1. هر کدام از قطره هاي چشمي موضعي بتا بلوکر (مهار کننده گيرنده هاي بتا در چشم) يا ديورتيک ها(داروهاي ادرار آور) که در درمان گلوکوم (آب سياه ) استفاده مي شوند؛ مي توانند باعث زايمان زودرس شده و يا از طريق شير مادر به کودک شير خوار منتقل شده و بر قلب کودک اثر بگذارند ؛ بنابراين مصرف اين داروها در طي حاملگي و شيردهي مجاز نيست. لذا در صورتيکه از اين داروها مصرف مي کنيد با چشم پزشکتان مشورت کنيد.
2. اگر از هر گونه داروي ديگري در طي دوران حاملگي استفاده مي کنيد، در مورد بي خطر بودن ادامه مصرف دارو، موضوع را با چشم پزشکتان در ميان بگذاريد و هميشه در مراجعه به چشم پزشکتان در صورت حاملگي ايشان را مطلع کنيد تا داروهاي تجويز شده براي شما و جنينتان، بي خطر و بي ضرر باشد.

زایمان طبیعی در بیماران با نزدیک بینی شدید

این باور سال ها وجود دارد که نزدیک بینی شدید دلیلی مستقیم برای سزارین یا زایمان واژینال با کمک وسایل است؛ اگرچه بسیاری از مقالات علمی این نظر را نفی می کنند. عموماً پذیرفته شده است که نزدیک بینی به عنوان یک عیب انکساری، منعی برای زایمان طبیعی نیست. اگر متخصص زنان در این موارد مشکوک باشد، می تواند با متخصص چشم مشورت کند و در صورت وجود  نئوواسکولاریزاسیون همزمان ماکولا نشانه ای برای سزارین است.

برای مدت زمان طولانی، متخصصان مامایی، متخصص زنان و زایمان و چشم پزشکان بر این عقیده بودند که نزدیک بینی (به ویژه نزدیک بینی زیاد)  به دلیل نگرانی برای جداشدگی رگماتوژن شبکیه منع استفاده از زایمان خود به خودی واژن است.  تصمیم برای انجام زایمان وسایل (زایمان به کمک واکیوم، زایمان فورسپس) یا سزارین در تلاش برای کوتاه کردن مرحله دوم زایمان، عمدتاً بر اساس مقدار مطلق عیب انکساری در یک زن باردار مشخص ، صرف نظر از هرگونه ناهنجاری اضافی در شبکیه بود.

قبل از دهه 1990، زایمان طبیعی در افراد مبتلا به  نزدیک بینی منع مطلق بود. این امر ناشی از ترس گسترده از جداشدگی شبکیه رگماتوژن در مرحله دوم زایمان بود. دلیل این عقیده این بود که نوسانات فشار داخل چشمی و کاسه چشم (ناشی از زور زدن موقع زایمان) منجر به جابجایی یا حتی جدا شدن نسبی زجاجیه می شود، که در صورت دژنراسیون (تحلیل)  محیط شبکیه، منجر پارگی شبکیه و متعاقب آن جدا شدگی شبکیه می شود.

در منابع موجود هیچ گزارشی مبنی بر جداشدگی شبکیه در زنان نزدیک بین هنگام زایمان خود به خود واژن وجود ندارد. افزایش فشار داخل چشمی در مرحله دوم زایمان باعث می شود  زجاجیه بر روی شبکیه فشرده شود که خطر پارگی شبکیه و جدا شدن شبکیه را کاهش می دهد. با وجود این واقعیت،  گزارش شده  که از سال 2000 تا 2008 ، غالب افراد نزدیک بین (57٪ از  زایمان ها)  مورد عمل سزارین قرار گرفته اند.