لیزر فمتوسکند و کاربرد آن در چشم‌پزشکی

پیشرفته‌ترین فناوری در درمان مشکلات بینایی

لیزر فمتوسکند یکی از نوآوری‌های مهم در دنیای چشم‌پزشکی است که به دلیل دقت و کارایی بالا، به طور گسترده‌ای در جراحی‌های چشم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تکنولوژی به‌ویژه در جراحی های اصلاح بینایی، پیوند قرنیه، و جراحی‌های پیچیده شبکیه و قرنیه نقش اساسی ایفا می‌کند. در این مقاله، به بررسی کاربردهای لیزر فمتوسکند در چشم‌پزشکی و جدیدترین پیشرفت‌های این فناوری خواهیم پرداخت.

لیزر فمتوسکند چیست؟

لیزر فمتوسکند نوعی لیزر است که توانایی تولید پالس‌های نوری با مدت زمان بسیار کوتاه، در حد فمتوسکند (یک میلیون‌ام یک میلیاردم ثانیه) یا ( 10¹⁵ ثانیه) را دارد. این نوع لیزر برخلاف لیزرهای معمولی، قادر به تولید انرژی در مدت‌زمان بسیار کوتاه است که اجازه می‌دهد تا دقت بسیار بالایی در جراحی‌های چشم فراهم شود.

ویژگی‌های لیزر فمتوسکند:

• دقت بالا: لیزر فمتوسکند قادر است تغییرات دقیق و کوچک در ساختارهای بافت چشم ایجاد کند.
• عدم آسیب به بافت‌های اطراف: انرژی پالس‌های لیزر در مدت‌زمان کوتاه‌تر و با دقت بیشتر، به بافت هدف متمرکز می‌شود و به بافت‌های اطراف آسیب نمی‌رساند.
• نتایج سریع و دوره بهبودی کوتاه: جراحی با لیزر فمتوسکند معمولاً باعث کاهش زمان بهبودی و درد پس از عمل می‌شود.

کاربردهای لیزر فمتوسکند در چشم‌پزشکی

1. جراحی اصلاح بینایی (لیزیک فمتوسکند)

یکی از مهم‌ترین کاربردهای لیزر فمتوسکند در جراحی های عیوب انکساری قرنیه است. در این جراحی، لیزر فمتوسکند برای ایجاد برش‌های بسیار دقیق در قرنیه استفاده می‌شود. این برش‌ها برای اصلاح عیوب انکساری چشم مانند   میوپی  (نزدیک بینی)، هایپروپی  (دوربینی ) و آستیگماتیسم (بینایی کج و معوج) انجام می‌شود.

• اصلاح نزدیک‌بینی: در این جراحی، لیزر فمتوسکند با ایجاد برش دقیق در قرنیه، موجب کاهش انحنای قرنیه شده و تمرکز نور را بهبود می‌بخشد.
• اصلاح دوربینی: در افراد دوربین، لیزر فمتوسکند به صاف شدن قرنیه کمک می‌کند.
• اصلاح آستیگماتیسم: لیزر فمتوسکند می‌تواند با ایجاد تغییرات در شکل قرنیه، مشکلات آستیگماتیسم را اصلاح کند.

2. جراحی پیوند قرنیه

یکی دیگر از کاربردهای جراحی با لیزر فمتوسکند در پیوند قرنیه است. در این جراحی‌ها، لیزر فمتوسکند می‌تواند برای برش دقیق و همزمان در بافت قرنیه از آن استفاده شود تا اطمینان حاصل شود که پیوند قرنیه به‌طور مناسب انجام می‌شود. از لیزر فمتوسکند در اعمال جراحی پیوند قرنیه لایه ای قدامی و خلفی، برش بافت دهنده در پیوند سلولهای اندوتلیال قرنیه، برش اختصاصی در پیوند نفوذی قرنیه و باز سازی زخم استفاده می شود. این تکنولوژی باعث می‌شود که جراحان بتوانند با دقت بالا بافت قرنیه را بردارند و پیوند جدید را به‌طور مؤثر پیوند دهند.

3. جراحی‌های درمانی شبکیه و قرنیه

لیزر فمتوسکند در برخی از جراحی‌های پیچیده شبکیه و قرنیه نیز کاربرد دارد. این نوع لیزر به دلیل دقت بالای خود در ایجاد برش‌ها و حذف بافت‌های آسیب‌دیده، به جراحان این امکان را می‌دهد که جراحی‌های پیچیده‌تری انجام دهند. از جمله موارد استفاده آن می‌توان به درمان بیماری‌های شبکیه، زخم‌های قرنیه، و جراحی‌های دیگر که نیاز به دقت زیاد دارند، اشاره کرد.

4. درمان آب مروارید (کاتاراکت)

لیزر فمتوسکند می‌تواند در جراحی آب مروارید نیز به‌کار رود. در این جراحی‌ها، لیزر فمتوسکند برای کپسولورکسیس و شکستن لنز کدر شده چشم به قطعات کوچک و آسان‌تر برای برداشتن استفاده می‌شود. این روش معمولاً نسبت به جراحی‌های سنتی مزایای بیشتری از جمله زمان کوتاه‌تر عمل و کاهش آسیب به بافت‌های اطراف دارد.

مزایای لیزر فمتوسکند در چشم‌پزشکی

• دقت بی‌نظیر: لیزر فمتوسکند می‌تواند با دقت بالایی برش‌هایی در ابعاد میکروسکوپی ایجاد کند.
• ایمنی بیشتر: این نوع لیزر به دلیل دقت بالا، خطرات ناشی از جراحی‌های سنتی مانند جراحی‌های با تیغ یا لیزرهای معمولی را کاهش می‌دهد.
• دوره بهبودی کوتاه: بیماران پس از جراحی با لیزر فمتوسکند معمولاً زمان بهبودی کمتری دارند و به‌سرعت به فعالیت‌های روزمره خود بازمی‌گردند.
• نتایج قابل پیش‌بینی: دقت بالای لیزر فمتوسکند به جراحان این امکان را می‌دهد که نتایج بسیار دقیقی به دست آورند.

معایب و خطرات لیزر فمتوسکند

با وجود مزایای بی‌شمار لیزر فمتوسکند، استفاده از این تکنولوژی بدون خطر نیست. برخی از معایب و خطرات ممکن شامل موارد زیر هستند:

• هزینه‌های بالا: به دلیل فناوری پیشرفته، هزینه‌های استفاده از لیزر فمتوسکند ممکن است نسبت به جراحی‌های سنتی بیشتر باشد.
• عوارض جانبی موقت: مانند خشکی چشم، تاری دید یا حساسیت به نور که معمولاً به‌طور موقت رخ می‌دهد.
• نیاز به تجربه بالا از جراح: استفاده از لیزر فمتوسکند نیازمند تخصص و تجربه بالای جراحان چشم است.

جدیدترین پیشرفت‌ها در لیزر فمتوسکند

در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های قابل توجهی در استفاده از لیزر فمتوسکند در جراحی‌های چشم‌پزشکی صورت گرفته است. این پیشرفت‌ها شامل بهبود دقت و سرعت دستگاه‌ها، کاهش عوارض جانبی و افزایش کارایی این لیزرها در درمان بیماری‌های پیچیده‌تر چشم است. برخی از پیشرفت‌های جدید شامل:

• لیزیک فمتوسکند پیشرفته: استفاده از تکنولوژی‌های نوین در جراحی فمتولیزیک با لیزر فمتوسکند باعث بهبود دقت و کاهش خطرات جانبی شده است.
• درمان آستیگماتیسم پیچیده: لیزر فمتوسکند به‌ویژه در درمان آستیگماتیسم‌های پیچیده که پیش از این با روش‌های سنتی قابل اصلاح نبودند، مؤثر واقع شده است.
• عمل جراحی فمتو اسمایل:در عمل ReLEx® SMILE با استفاده از تکنولوژی پیشرفته فمتوسکند با دقت بسیار زیاد بافتی عدسی شکل (lenticule) را از طریق برشی کوچک و بدون دستکاری مابقی قرنیه برش داده و از ورای برشی کوچک از ضخامت قرنیه بیرون آورده می شود.
• کارگذاری رینگ های داخل قرنیه ای:با استفاده از لیزر فمتو سکند  ابتدا یک برش شعاعی در محیط قرنیه ایجاد و از طریق آن دو تونل قوسی شکل در ضخامت قرنیه به صورت مدور و هم مرکز با قرنیه ایجاد می شود و در مرحله دوم، سگمان های حلقوی به ضخامت محاسبه شده در این تونل ها قرار می گیرند.
• اصلاح پیر چشمی: در بافت مرکزی قرنیه (INTRACOR) یا (supracore)

تشابه و تفاوت لیزر فمتوسکند با لیزر یاگ

• لیزر فمتوسکند لیزری مادون قرمز با طول موج 1053 نانومتر است. نحوه عملکرد لیزر فمتوسکند مثل لیزر یاگ از طریق" از هم گسیختگی بافتی" photodisruption یا فوتویونیزاسیونphotoionization نسوج شفاف مثل قرنیه است. استفاده از لیزر فمتوسکند مثل لیزر یاگ باعث ایجاد ابری از الکترونهای آزاد و مولکولهای یونیزه می شود. امواج شوک صوتی که به این طریق تولید می شوند، منجر به از هم گسیختن بافت ها می شود. به هر حال تفاوت دو لیزر در میزان آسیب وارده به بافت های اطراف است. زمان پالس هر لیزر یاگ در محدوده نانوسکند(10⁹ ) و زمان هر پالس در لیزر فمتو سکند ( 10¹⁵ ثانیه) است. کاهش زمان پالس لیزر باعث کاهش آسیب وارده به بافت های اطراف میشود. در واقع آسیب به بافتهای اطرف با لیزر فمتوسکند 106 برابر کمتر از لیزر یاگ است. این خصوصیت لیزر فمتوسکند برای جراحی های قرنیه که نیاز به دقت بالا دارند مناسب می باشد.

نتیجه‌گیری: لیزر فمتوسکند، آینده چشم‌پزشکی

لیزر فمتوسکند به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌ها در جراحی‌های چشم، توانسته است انقلابی در درمان مشکلات بینایی و بیماری‌های چشمی ایجاد کند. از جراحی‌های اصلاح بینایی گرفته تا پیوند قرنیه و درمان بیماری‌های شبکیه، این فناوری با دقت بالا و دوره بهبودی کوتاه، نتایج شگفت‌انگیزی را برای بیماران فراهم کرده است.