سکته عصب بینایی چشم

Anterior Ischemic Optic Neuropathy

سکته عصب چشم (Anterior ischemic optic neuropathy (AION باعث از بین رفتن ناگهانی بینایی می شود. سکته عصب چشم دو نوع است: نوع عروقی آن ناشی از التهاب رگهای خونی تغذیه کننده عصب چشم است. نوع غیر عروقی آن به دلایلی غیر از التهاب شریان های خونی عصب ایجاد میشود. بسته به اینکه عصب آسیب دیده باشد یا خیر؛ درمان متفاوت است. 

سکته قسمت قدامی عصب چشم چیست؟

سکته قسمت قدامی عصب چشم یا نوروپاتی ایسکمیک قدامی عصب چشم که باعت از بین رفتن ناگهانی بینایی می شود، ناشی از قطع جریان خون به قسمت های قدامی (جلویی) عصب بینایی یعنی سر عصب است.

وظیفه عصب چشم انتقال اطلاعات بینایی به مغز برای پردازش تصویری این اطلاعات است. عصب بینایی حدود یک میلیون و دویست هزار رشته عصبی دارد که سلامت آنها وابسته به تامین اکسیژن و مواد غذایی از طریق خونرسانی رگهای خونی اطراف آن است. هر گونه وقفه در خونرسانی می تواند به بینایی آسیب بزند. هرچه عصب بینایی آسیب بیشتری ببیند، کاهش بینایی بیشتری خواهید داشت.

علائم سکته عصب چشم

دو نوع سکته قسمت قدامی عصب چشم داریم که هر کدام علائم خاص خود را دارد.

نوع عروقی سکته عصب بینایی

نوع عروقی وضعیت خطرناکی است که به دلیل التهاب شرائین تغذیه کننده عصب بینایی ایجاد می شود. التهاب ناشی ازیک بیماری به نام "آرتریت ژانت سل یا آرتریت شقیقه ای (تمپورال)" است که باعث التهاب شرائین متوسط و بزرگ می شود. این بیماری می تواند بالقوه کشنده بوده و اگر سریعا تشخیص داده نشده و درمان نشود، باعث آسیب کامل سر عصب بینایی و در نتیجه از دست رفتن شدید بینایی شود.

این بیماری در زنان سه برابر مردان دیده می شود و بیشترافراد بالای 55 سال را مبتلا می کند. قبل از آنکه بینایی را کم کند، این بیماری یکسری علائم دارد. حدود 80 % مبتلایان احساس ناخوشی دارند و ممکن است علائم زیر را داشته باشد:

1. درد شقیقه
2. درد در موقع جویدن
3. درد یا سوزن سوزن شدن فرق سر
4. درد گردن
5. درد و گرفتگی بخصوص در نواحی فوقانی دست ها و پاها
6. خستگی عمومی
7. کاهش اشتها
8. کاهش وزن بدون دلیل
9. تب

در نوع کمتر شایع این بیماری به نام ژانت سل آرتریت نهفته، علامتی وجود ندارد.

علامت کلیدی مرتبط با نوع عروقی سکته عصب بینایی، تاری یا از بین رفتن گذرا و بدون درد بینایی است که قبل از آنکه بینایی بطور کامل از بین برود، از چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشد. این تاری گذرا می تواند به عنوان علامتی اخطار دهنده تلقی شود. بسته به اینکه بیمار کی به چشم پزشک مراجعه کند، با چه سرعتی بیماری تشخیص داده شود و کی درمان شروع شود؛ ممکن است یک یا هر دو چشم بطور دائمی گرفتار شوند.

نوع غیر عروقی سکته عصب بینایی

نوع غیر عروقی سکته عصب بینایی، شایعترین نوع آن است. اکثر افراد گرفتار بالای 55 سال دارند و فقط 10% آنها بالای 45 سال هستند. بهر حال این بیماری در هر سنی ممکن است بروزکند. شیوع آن در مردان و زنان یکسان است. نوع غیر عروقی سکته عصب بینایی ناشی از التهاب شرائین نیست؛ بلکه می تواند به یکی ازدلایل زیر باشد:

• افت فشار خون به اندازه ای که خونرسانی به عصب بینایی کاهش یابد.
• افزایش فشار داخل کره چشم
• تنگی شرائین
• افزایش غلظت خون
• کاهش خونرسانی به عصب چشم در قسمت های پشتی کره چشم

یکسری از بیماری ها و اختلالات می تواند زمینه ساز نوع غیرعروقی سکته عصب بینایی باشد. این ریسک فاکتور ها شامل:

1. فشار خون بالا
2. بیماری دیابت
3. سیگار کشیدن
4. توقف تنفس موقع خواب
5. بیماری های قلبی
6. انسداد شرائین
7. کم خونی یا از دست دادن ناگهانی خون
8. افت ناگهانی فشار خون
9. صفت کم خونی سلول داسی شکل
10. واسکولیت (التهاب عروق خونی)

علامت اصلی نوع غیرعروقی سکته عصب بینایی کاهش یا از بین رفتن بینایی بدون درد در یکی از چشم ها، معمولا پس از بیدار شدن از خواب شبانه یا حتی چرت روزانه است. معتقدند که افت معمول فشار خون در طی خواب به همراه یک یا بیش از یک ریسک فاکتور منجر به وقفه جریان خون عصب بینایی می شود.

لازم به ذکر است که هیچ ارتباطی بین عیوب انکساری فرد ( نزدیک بینی یا دوربینی) و بروز نوع غیرعروقی سکته عصب بینایی وجود ندارد.

تشخیص و بررسی سکته عصب بینایی

• تست حدت (وضوح) بینایی و میدان بینایی ( اندازه گیری هر کونه کاهش دید مرکزی ومحیطی)
• معاینه ته چشم پس از گشاد کردن مردمک برای تشخیص آسیب عصب بینایی
• اندازه گیری فشار خون
• اندازه گیری تست های خونی ESR ,CRP و CBC
• سایر تست های خونی برای ارزیابی دیابت، بیماری های عروقی، کم خونی و کلسترول بالا
• نمونه برداری (بیوپسی) از رگهای ناحیه گیجگاهی از نظر بررسی وجود التهاب شریان ها
• فلورسئین آنژیوگرافی رگهای سر که پس از تزریق ماده رنگی داخل رگهای سر عکسبرداری از عروق برای احتمال وقفه خون در رگ ها انجام می شود.

درمان سکته عصب بینایی

درمان نوع غیرعروقی سکته عصب بینایی

در این نوع، بر درمان بیماری های زمینه ای قلبی عروقی یا ریسک فاکتورهایی که به عنوان مسبب یا تشدید کننده نوع غیرعروقی سکته عصب بینایی تمرکز می کنیم. این درمان ها می تواند بیماری را کنترل کرده و از پیشرفت کاهش بینایی بیشتر جلوگیری کند.

درمان غیرعروقی سکته عصب بینایی

درمان نوع عروقی سکته عصب بینایی، در واقع همان درمان آرتریت ژانت سل است. به طور خلاصه، درمان باید تشخیص سریع و دقیق بیماری و بلافاصله شروع درمان اوژانسی با کورتیکواستیروئید باشد. دوز بالای کورتون به مدت دو الی سه هفته داده می شود؛ سپس در طول زمان تدریجا کم می شود؛ اما معمولا برای جلوگیری از کوری لازم است دوز کم آن برای باقی عمر استفاده شود. در تمام بیماران نتایج تست های ESR و CRP و همچنین علائم بیماری به عنوان راهنمایی برای میزان دوز کورتون است.

پیشگیری ازسکته عصب بینایی

یکی از راه های موثر برای جلوگیری از بروز نوع غیرعروقی سکته عصب بینایی کنترل ریسک فاکتورهاست. علاوه بر این افراد با ریسک فاکتور باید قبل از خواب از داروهای پایین آورنده فشار خون یا داروهای اختلال نعوذ خود داری کند. ترکیب این داروها به همراه افت معمول فشار خون حین خواب برای وقفه خونرسانی به عصب چشم کافی است.

برای جلوگیری از بروز نوع عروقی سکته عصب بینایی ادامه مصرف کورتون برای پرهیز از کاهش بیشتر بینایی پیشنهاد می شود. پیگیری ممتمد توسط روماتولوژیست ضروری است.

پیش آگهی سکته عصب بینایی

نوع عروقی سکته عصب بینایی در مقایسه با نوع غیر عروقی آن به درجات بیشتری باعث از دست رفتن بینایی می شود. میزان کاهش بینایی بستگی به محل میزان آسیب عصب بینایی دارد. در بعضی از بیماران کاهش شدید بینایی در یک چشم ودید نرمال در چشم مقابل دارند؛ گرچه ممکن است به درجاتی دید محیطی چشم مقابل نیز متاثر باشد. همچنین تشخیص وضوح سایه و روشن نیز اختلال پیدا کرده و دید رنگ نیز مختل می شود. نوع عروقی سکته عصب بینایی اغلب بهبودی نداشته یا بهبودی اندکی دارد.

در نوع غیرعروقی سکته عصب بینایی، حدود 40% از بیماران درجاتی از بهتر شدن بینایی دید مرکزی را در ماه های پس از کاهش بینایی یا از دست دادن میدان بینایی دارند؛ گرچه 20 تا 25% از بیماران مبتلا به سکته عصب بینایی در یک چشم در طی 3 سال آینده دچار سکته عصب بینایی در چشم مقابل می شوند. فقط 5% از بیماران حملات مکرر سکته عصب بینایی در همان چشم دارند و در اندکی از بیماران بینایی در طول زمان بدترمی شود. این مشکل معمولا طی 2 تا 3 هفته اول پس از شروع بیماری رخ می دهد.