پیری و چشم

 واقعیت این است که همانگونه که با پیشرفت سن پوست چین و چروک خورده و سوخت و ساز کند شده و موها سفید می شوند، چشم ها نیز تحت تاثیر افزایش سن  قرار می گیرند. با پیری جمعیت، تعداد افراد مبتلا به بیماری‌های چشم افزایش می‌یابد و کاهش دید ، تبدیل به یک مشکل عمده سلامتی عمومی می‌شود. در این مبحث خلاصه ای از اختلالات و بیماری های چشمی که در مراحل مختلف پیری عارض می شوند را مرور خواهیم کرد. بعضی از این تغییرات، با توجه به سن نرمال محسوب می شوند. بعضی دیگر، بیماری های تهدید کننده بینایی می باشند. به همین دلیل توصیه می شود در سنین بالای 40 سال بطور مرتب تحت نظر چشم پزشک باشیم تا با تشخیص و درمان زودرس بتوانیم جلوی کاهش بینایی را بگیریم.

مطالعات نشان داده است که پیر چشمی، خشکی چشم، مگس پران و جرقه های نورانی، دژنراسیون ماکولا (تخریب لکه زرد)، گلوکوم، آب مروارید و رتینوپاتی دیابتی عوامل اصلی اختلال و یا کاهش بینایی در افراد بالای 40 سال هستند.

پير چشمي presbyopia 

در هنگام مطالعه، عدسي با تغيير انحنا خود اين امکان را ايجاد مي‌نمايد که بتوانيم اجسام نزديک را بخوبي ببينيم. اين قابليت از سن  40 تا 45 سالگي به بعد، کاهش مي‌يابد و بنابراين پير چشمي عارض مي‌گردد، بدين معنا که براي ديد نزديک و مطالعه نياز به عينک جداگانه خواهد بود. هنگامی که فردي به نزديک نگاه مي‌کند، انقباض عضله سيلياري(جسم مژگانی)، کشش عدسي را کم مي‌کند و لذا عدسي کروي‌تر شده و قدرت انکساري بيشتري پيدا مي‌کند و تصوير جسم نزديک را بر شبکيه مي‌اندازد (عمل تطابق). در نگاه به دور عکس اين حالت اتفاق مي‌افتد. با پير شدن و کاهش حالت ارتجاعي عدسي ، قدرت تطابق آن کاهش مي‌يابد و فرد اجسام نزدیک تار مي‌بيند.اين همان حالتي است كه به آن پير چشمي گفته مي شود.

پیر چشمی تقریبا در همه افراد اتفاق می افتد. همه افرادیکه عیوب انکساری (نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم) دارند، دچار پیر چشمی می شوند؛ اما در افراد نزدیک بین پیر چشمی مزاحمت کمتری ایجاد می کند؛ زیرا نزدیک بینی تا اندازه ای پیر چشمی را خنثی کرده و افراد برای دیدن اجسام نزدیک مشکل کمتری دارند.

 خشکی چشم Dry eye 

خشکی چشم یکی از شایعترین علل مراجعه افراد به درمانگاه چشم پزشکی است. این بیماری که ناشی از تغییر در کیفیت یا کمیت اشک چشم می‌باشد و می‌تواند افراد را در همه گروه‌های سنی مبتلا کند اما شیوع آن در افراد مسن تر بیشتر است.  این بیماری بیشتر زنان را مبتلا می‌کند. این بیماری در زنان در موقع حاملگی یا یائسگی شایع تر است. علائم این بیماری ممکن است از سوزش و خارش خفیف چشم در موقع انجام کارهای چشمی تا ایجاد سوراخ قرنیه در موارد خیلی شدید متغییر باشد.

 مگس پران Floater

مگس‌پران در افراد بالای ۶۰ سال، افراد نزدیک بین، افراد با پیشینه جراحی چشمی (به‌ویژه جراحی آب مروارید) و افرادی که سابقه التهاب داخل چشمی (یوئیت) دارند بیشتر دیده می‌شود.

مگس‌پران عارضه بسیار شایعی است و با گذشت سن شیوع آن افزایش می‌یابد به‌طوری‌که بیش از ۷۰–۶۰٪ افراد بالای ۶۰ سال مگس‌پران را تجربه کرده‌اند. رشته‌های موجود در زجاجیه در بچه‌ها و افراد جوان معمولاً بسیار ظریف است و دیده نمی‌شود اما با بالا رفتن سن این رشته‌ها ضخیم‌تر می‌شوند و در بعضی جاها به هم می‌چسبند و باعث ایجاد کدورت می‌شوند که سایه این کدورت بر روی شبکیه به صورت مگس‌پران احساس می‌شود. به علاوه در بسیاری از افراد مسن بخشی از رشته‌های محیطی زجاجیه که به شبکیه متصل بوده و از جای خود کنده می‌شود و به داخل بخش‌های مرکزی زجاجیه می‌افتد. این حالت که آن را (جداشدگی خلفی زجاجیه) می‌نامند شایعترین علت ایجاد مگس‌پران است. گاهی اوقات هم وجود التهاب داخل چشمی (یووئیت) سبب تجمع سلول‌های التهابی در زجاجیه می‌شود که باعث ایجاد مگس‌پران می‌شود. یک علت دیگر مگس‌پران وجود خون‌ریزی در داخل زجاجیه است؛ مثلاً در افراد مبتلا به دیابت ممکن است خون‌ریزی خفیف چشمی ابتدا به صورت یک مگس‌پران دیده شود.

 جرقه هاي نوراني (فلاشينگ)

زماني که زجاجيه روي شبکيه ماليده ميشود يا نسبت به هم کشيده مي شوند، شما نوري شبيه  فلاش زدن يا رعد و برق احساس مي کنيد.ممکن است زماني که چشمتان ضربه مي خورد نيز چنين حسي را تجربه کنيد.

فلاش هاي نوري ممکن است هفته ها يا ماه ها ظاهر شده و ناپديد شوند. هر چه مسن تر شويم، بيشتر احتمال دارد که اين فلاش ها را تجربه کنيم. اگر به طور ناگهاني احساس جرقه و فلاش نوري کرديد، لازم است از نظر احتمال سوراخ یا پارگي پرده شبکيه بلافاصله توسط چشم پزشک معاينه شويد.

 دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (ARMD) یا (Age Related Macular Degeneration)

دژنراسیون وابسته به سن ماكولا، یکی از عوامل کاهش دید در سنین بالا است.  چون این بیماری در افراد مسن دیده می‌شود اغلب به‌عنوان دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (ARMD) یا (Age Related Macular Degeneration) از آن نام‌برده می‌شود. اگرچه دژنراسیون ماکولا تقریباً هیچ‌وقت منجر به کوری کامل نمی‌شود اما می‌تواند موجب کاهش قابل‌توجهی در بینایی گردد.

دژنراسیون ماکولا در افراد بالای 60 سال شایع تر بوده و زنان بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند. این بیماری می تواند عارضه بعضی داروها نیز باشد. همچنین به نظر می رسد ارث نیز در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشد.

در این بیماری، دید تیز و متمرکز از بین می‌رود و تصاویر، شفافیتشان را از دست می‌دهند. این موضوع، توانایی مطالعه، رانندگی کردن، تماشای تلویزیون و فعالیت‌های معمول روزانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در بیماری دژنراسیون ماكولا، بخشی از چشم که باعث دیدن دقیق جزئیات می‌شود (ماکولا یا لکه زرد)، آسیب می‌بیند و سلول‌های آن دچار مرگ می‌شوند. در بعضی بیماران پیشرفت بیماری بسیار تدریجی است و علائم بسیار خفیف هستند. در برخی دیگر، بیماری سریع‌تر پیشرفت می‌کند و باعث کاهش دید شدید یا از دست دادن کامل بینایی می‌شود.

 آب مروارید Cataract

آب مروارید عبارت است از تيره و كدر شدن عدسي چشمها . اين حالت مي تواند باعث مشكلات بينايي هنگام مطا لعه  رانندگي و ديگر امور روزانه شود. شايع ترين نوع كاتاراكت عبارت است از كاتاراكت وابسته به سن. كاهش شفافيت عدسي چشم يك روند طبيعي  در طول زمان است و به واسطه افزايش سن احتمال ابتلا به اين بيماري افزايش پيدا مي كند تقريبا تمام افراد بالاي 65سال به درجاتي از اين بيماري مبتلا مي شوند  غالبا كاتاراكت پيشرفت تدريجي دارد و در آغاز مشكلات بينايي ايجاد نمي كند اما با افزايش كدورت عدسی مشكلات بينايي نيز آغاز مي شود.

علائم شايع آب مرواريد عبارتند از:

1. تار شدن ديد چشم كه بدون درد است · 
2.   حساسيت به نور · 
3. تغييرات مكرر نمره عينك ·
4.  دو بيني در يك چشم ·  
5.  احتياج به نور بيشتر براي مطالعه · 
6. كاهش ديد در شب ·
7. محو شدن يا زرد شدن رنگها

آب مرواريد ممکن است سبب تاري يا عدم وضوح ديد شود. مقدار و شكل كدر شدن عدسي متفاوت است. چنانچه كدر شدن عدسي نزديك مركز عدسي  نباشد، ممكن است شما از وجود آب مرواريد آگاه نباشيد.

 گلوکوم Glaucoma

بیماری گلوکوم باعث آسیب‌دیدگی عصب بینایی می‌شود و یکی از عوامل اصلی کاهش بینایی است. در این بیماری، فشار مایع داخل چشم به تدریج افزایش می‌یابد و به عصب بینایی آسیب می‌زند. گلوکوم در ابتدا علامتی ندارد و با معاینه کامل چشم تشخیص داده می‌شود. افراد زیر، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند و باید هر دو سال یک بار، معاینه چشم شوند:

1. سیاه پوستان
2. افراد بالای 60 سال
3. افراد دارای زمینه بیماری گلوکوم در خانواده

به این دلیل  اهمیت معاینات  دوره ای چشم پزشکی بارز تر می شود .

 رتینوپاتی دیابتی

رتینوپاتی دیابتی در اثر بیماری دیابت ایجاد می‌شود و شبکیه چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شبکیه، یک بافت حساس به نور در پشت کره چشم است. رتینوپاتی دیابتی، اصلی‌ترین عامل نابینایی بزرگسالان در کشور آمریکا است. بیش از نیمی از افراد بالای 18 سال مبتلا به دیابت، دچار رتینوپاتی دیابتی می‌شوند. افراد مبتلا به دیابت باید حداقل سالی یک بار معاینه کامل چشم شوند.

توصیه های چشم پزشکی

شما می توانید با پیشگیری فعالانه از چشمانتان مراقبت کنید. نباید منتظر بمانید تا علائم بیماری های چشم به سراغ شما بیایند و پس از آن به چشم پزشک مراجعه کنید. از آنجائیکه تغییرات سنی در چشم ها از 40 سالگی شروع می شود، بر اساس توصیه انجمن چشم پزشکی امریکا همه افراد بزرگسال سالم؛ حتی اگر هیچ علائمی نداشته باشند، در سن 40 سالگی تحت معاینه کامل چشم پزشکی قرار گیرند.

بعد از معاینه چشم پزشکی پایه اولیه، افراد باید تحت معاینات چشم پزشکی دوره ای قرار گیرند:

1. تا سن 54 سالگی هر دو تا چهار سال
2. تا سن 65 سالگی هر یک تا سه سال
3. بالای سن 65 سال هر یک تا دو سال یا بر اساس پیشنهاد

اگر فردی دچار اختلال یا بیماری چشمی خاصی باشد، ممکن است برای جلوگیری از آسیب بینایی، معاینات چشم پزشکی در فواصل کوتاه تری انجام شود.